Το 2008, θεωρείται συμβατικά ότι σηματοδότησε την έναρξη μιας οικονομικής κρίσης που συγκλόνισε τα θεμέλια του προηγμένου καπιταλιστικού κόσμου. Μιας κρίσης που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη με την ταχύτητα ραγδαίας πυρκαγιάς. Όντως, η κατάρρευση της Lehman Brothers, μιας επενδυτικής τράπεζας που εδρεύει στις ΗΠΑ, στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, έκανε τους ηγέτες, τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ, να κρατήσουν την ανάσα τους.
Παρότι ο πρωτόγνωρος χαρακτήρας της κατάστασης και ο φόβος μιας νέας ύφεσης έκαναν πολλές κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση, δέκα χρόνια μετά, οι κραδασμοί που προκάλεσε το σοκ της κρίσης εξακολουθούν να υφίστανται. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην ένταση της κρίσης, αλλά και στους τρόπους και τα μέσα που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπισή της, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και την ΕΕ. Έτσι, με την ευκαιρία της «θλιβερής επετείου», πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε με ορισμένα θέματα και περιοχές που συνδέονται με τη σημερινή κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Θα εστιάσουμε κυρίως στην Ευρώπη, και ειδικότερα στην ΕΕ, αν και θα αναφερθούμε και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που παραμένει πρόδρομος των εξελίξεων στον χώρο της χρηματοπιστωτικής οικονομίας.
Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει κείμενα που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν σε ένα εργαστήριο που έγινε στις 28 και 29 Μαρτίου 2019 στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, στην Αθήνα. Στόχος του εργαστηρίου ήταν να συμβάλει στη δημόσια συζήτηση για την κατάσταση του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007/2008, καταδεικνύοντας τα μέτρα προσαρμογής που εφαρμόστηκαν, τις προοπτικές τους στο μέλλον και τις εναλλακτικές λύσεις που μπορούμε να προτείνουμε από μια αριστερή προοπτική.
Στις θεματικές που συζητήθηκαν περιλαμβάνονταν: ο χρηματοπιστωτικός δεσμός που υφίσταται μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, οι νέες εξελίξεις στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και οι κίνδυνοι που ενέχονται σε αυτές, οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, με ειδική αναφορά στην περίπτωση της Ελλάδας. Συζητήθηκαν ακόμη, εκτενώς, εναλλακτικές λύσεις από μια ριζοσπαστική αριστερή προοπτική, οι οποίες προβλήθηκαν ιδιαίτερα από τους Ευρωπαίους Οικονομολόγους για μια Εναλλακτική Οικονομική Πολιτική (EuroMemo Group).
Ελπίζουμε η παρούσα δημοσίευση να συμβάλει στην εμβάθυνση της συζήτησης θεμάτων που μπορεί, εκ πρώτης όψεως να φαίνονται τεχνικά, αλλά είναι βαθιά πολιτικά, και στο άνοιγμα του δημόσιου διαλόγου -ενός διαλόγου που είναι ιδιαίτερα απαραίτητος- πάνω στον συγκεκριμένο τομέα, από μια ριζοσπαστική αριστερή προοπτική.
Οι συντονίστριες του προγράμματος
Μαρίκα Φραγκάκη
Αιμιλία Κουκούμα