eΦάκελος
Για τη συμμαχία του κόσμου της εργασίας: Οι φωνές των Ευρωπαίων εργαζόμενων
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι συνθήκες ζωής και εργασίας έχουν επιδεινωθεί αισθητά για εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλη την Ευρώπη. Οι διοργανωτές αυτού του ερευνητικού προγράμματος δεν μίλησαν μόνο για τους εργαζόμενους, αλλά και μαζί τους, για θέματα όπως οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσής τους, οι αιτίες στις οποίες οι ίδιοι αποδίδουν την κατάστασή τους και οι συνέπειες της πανδημίας.
Σε συνεντεύξεις που δεν ήταν εκ των προτέρων ολοκληρωμένες και πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Αυγούστου και Νοεμβρίου του 2020, 46 εργαζόμενοι, άνδρες και γυναίκες, από τρεις ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία), με θέσεις εργασίας τόσο σταθερές όσο και επισφαλείς, απάντησαν στα ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα:
- Πώς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τις συνθήκες της ζωής τους σε σχέση με την εργασιακή τους κατάσταση;
- Ποιους θεωρούν υπέυθυνους για τις συνθήκες αυτές;
- Ποιες ήταν οι συνέπειες του πρώτου κύματος πανδημίας πάνω τους;
- Τι ελπίδες και τι επιθυμίες έχουν; Μπορούν να φανταστούν κάποιον τρόπο εκπλήρωσής τους και, ο συγκεκριμένος τρόπος ενέχει τη συλλογική πολιτική δράση;
Οι απαντήσεις επιβεβαίωσαν ότι οι εργασιακές συνθήκες στην Ευρώπη έχουν επιδεινωθεί, σε διαφορετικό βαθμό ανά χώρα ή ανά περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι τους δήλωσαν ότι οι συμβάσεις εργασίας έχουν γίνει πολύ ασταθείς και ότι νιώθουν να χάνουν σταδιακά τον έλεγχο της εργασιακής τους κατάστασης. Η εργασιακή ανασφάλεια, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς, αυξάνει την επιθυμία τους να διεκδικήσουν πιο αξιοπρεπείς όρους εργασίας και πιο ικανοποητικούς μισθούς. Όλο και περισσότερο οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να κάνουν υπερωρίες και να εργάζονται σε πολλαπλές θέσεις, ως μοναδική βιώσιμη λύση για τους χαμηλούς μισθούς τους. Ακόμη και στις περιπτώσεις που -όπως στη Γερμανία- οι ερωτώμενοι θεωρούν ευρέως ότι οι συνθήκες της αγοράς εργασίας είναι εξαιρετικά ευνοϊκές γι' αυτούς, ανάμεσά τους υπάρχουν πολλοί υποβαθμισμένοι εργαζόμενοι.
Οι απόψεις των ερωτώμενων για τον τρόπο που η κυβέρνησή τους αντέδρασε στην υγειονομική και κοινωνικοοικονομική κρίση που επέφερε η πανδημία, διέφεραν αισθητά από χώρα σε χώρα, με τους Γερμανούς να εκφράζουν την πιο θετική άποψη και τους Ιταλούς την πιο αρνητική. Παρόλα ταύτα, οι απαντήσεις τους αναφορικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας στις εργασιακές συνθήκες και την απασχόληση δεν διέφεραν. Οι συνέπειες του πρώτου κύματος του κορωνοϊού ήταν πιο σοβαρές για τους πιο ευάλωτους, αυτούς με τις πιο ασταθείς και καταπιεστικές εργασιακές σχέσεις -συνήθως τους νέους και τις γυναίκες-. Ωστόσο, οι συνθήκες εργασίας δεν επιδεινώθηκαν για όλους όσους έχουν να αντιμετωπίσουν ελαστικές σχέσεις εργασίας. Παραδείγματος χάριν, κάποιοι που εργάζονταν για εταιρικές πλατφόρμες, είδαν να αυξάνεται ο φόρτος εργασίας τους και μαζί και ο μισθός τους (γιατί αμείβονταν με το κομμάτι). Το γεγονός ότι η πανδημία είχε διαφορετικές επιπτώσεις σε κάθε φύλο, ενίσχυσε τις παγιωμένες ανισότητες πρόσβασης ή και επανένταξης στην αγορά εργασίας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. Η διαφορά των συνεπειών της πανδημίας έγινε αισθητή και πέρα από την αγορά εργασίας. Γιατί και στην αναπαραγωγική εργασία στο πλαίσιο της οικογένειας, η πανδημία βάθυνε τις υφιστάμενες έμφυλες ανισότητες.
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι που πήραν μέρος στην έρευνα είχαν εμπεδώσει το γεγονός του τεμαχισμού της αγοράς εργασίας. Μόνοι λίγοι από αυτούς δήλωσαν ότι ο συνδικαλισμός συνιστά μέσο βελτίωσης των υλικών συνθηκών της ζωής τους. Για τους πιο πολλούς, τα συνδικάτα ή δεν υπάρχουν ή είναι μακριά από την καθημερινή τους εμπειρία. Ακόμα λιγότερο μίλησαν οι ερωτηθέντες για τα συλλογικά συμφέροντα όλων των εργαζομένων. Είναι κυρίαρχη η εντύπωση ότι δεν υπάρχει επικοινωνία, ούτε ανάμεσα στους διάφορους χώρους εργασίας -ακόμη και στον ίδιο τομέα-, ούτε και ανάμεσα στη δημόσια σφαίρα και τις πολιτικές των θεσμών από τη μια πλευρά, και τον χώρο εργασίας από την άλλη. Παρότι τα συνδικάτα δεν λειτουργούν πλέον ως καταλύτες για τη δημιουργία αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων, οι άνθρωποι που εργάζονται στον ίδιο χώρο εξακολουθούν να είναι έντονα αλληλέγγυοι μεταξύ τους. Αυτή η αλληλεγγύη, όμως, παίρνει έναν όλο και πιο προσωπικό χαρακτήρα και περιορίζεται στον χώρο εργασίας και όχι στη δημόσια σφαίρα των κοινωνικών και πολιτικών κινητοποίησεων, ως έκφραση της προϊούσας απολιτικοποίησης.
Η αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και των συνδικάτων αλλάζει τον τρόπο εκδήλωσης των συγκρούσεων στον χώρο εργασίας. Παρότι δεν εκλείπουν, παίρνουν όλο και περισσότερο τη μορφή των ατομικών δράσεων ή μεμονωμένων κινητοποιήσεων στον χώρο εργασίας. Παρόλα αυτά, όσοι, από τους εργαζόμενους που συμμετείχαν στη συνέντευξη, ασχολούνται με την πολιτική ή με κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, διαφώνησαν με την άποψη ότι η βελτίωση της εργασιακής τους κατάστασης και των εργασιακών όρων συνιστά ατομική τους ευθύνη, αναγνωρίζοντας τη σημασία των συλλογικών εργατικών αγώνων.
Θα βρείτε το ePaper κάτω δεξιά στο 'Documents' (στα αγγλικά, σε μορφή PDF).
Table of contents
INTRODUCTION, by Roberto Morea
RESEARCH FRAMEWORK AND MAIN ANALYTICAL DIMENSIONS
THE MAIN GOALS AND RESEARCH QUESTIONS
THE CASE OF GERMANY, by Beatriz Casas González
THE CASE OF FRANCE, by Nathan Gaborit
THE CASE OF ITALY, by Edoardo Esposto
THE NEOLIBERAL "REFORM POLICIES" IN FRANCE, GERMANY, ITALY
AND THE ALTERNATIVE NARRATIVES OF LABOUR, by Andrea Allamprese
CONCLUDING REMARKS
RESEARCHERS PROFILES
Thanks for the cooperation to:
Roberto Musacchio
Maria Pia Calemme
Vanna Derosas
Michele Losindaco
Αρχεία
Συγγραφείς
