Το σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (PvdA) αναδείχθηκε, πέραν των προσδοκιών, ο νικητής των ευρωπαϊκών εκλογών στην Ολλανδία. Με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα της 27^ης Μαΐου 2019, το Εργατικό Κόμμα απέσπασε 18,9% των ψήφων. Το Εργατικό Κόμμα αυξάνει την ευρωπαϊκή του εκπροσώπηση, με 6 βουλευτές -από τους 3 που είχε μέχρι σήμερα- (σε σύνολο 26 Ολλανδών ευρωβουλευτών), συνιστώντας τη μεγαλύτερη εθνική εκπροσώπηση της Ολλανδίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Διπλασιάζοντας τις ψήφους του από τις Ευρωεκλογές του 2014 (9,4%) και τριπλασιάζοντας το -ολέθριο- αποτέλεσμα που απέσπασε στις εθνικές εκλογές του 2017 (5,7%) στις οποίες αποδεκατίστηκε μετά από μια τετραετή περίοδο διακυβέρνησης, θεωρείται ευρέως ότι η προεκλογική εκστρατεία του Εργατικού Κόμματος επωφελήθηκε από την αναγνωρισιμότητα του Φρανς Τίμερμανς ως του σημαντικότερου Ολλανδού πολιτικού στην ΕΕ.

Ο Τίμερμανς ηγήθηκε της λίστας του Εργατικού Κόμματος ως ο «κορυφαίος υποψήφιος» των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών. Σε αντίθεση με άλλα ολλανδικά κόμματα (κυρίως δεξιά), αυτό προσέδωσε στην εκστρατεία του μια σαφή ευρωπαϊκή χροιά. Ο Τίμερμανς, επιπλέον, διεξήγαγε μια προεκλογική εκστρατεία με καθαρό -ευρωπαϊκό- πολιτικό όραμα και θεωρείται ότι τα πήγε καλά στα ντιμπέιτ στα οποία συμμετείχε, με άλλους κορυφαίους Ευρωπαίους υποψηφίους, ιδιαιτέρως στο ντιμπέιτ με τον Μάνφρεντ Βέμπερ (ΕΛΚ).

Η «ανάσταση» του Εργατικού Κόμματος για άλλη μια φορά μετά το 2017, αποτελεί απόδειξη της μεγάλης μεταβλητότητας του ολλανδικού πολιτικού τοπίου. Η θεαματική άνοδος του, όμως, είναι αξιοσημείωτη και για άλλους λόγους. Επήλθε μετά από μια προεκλογική εκστρατεία που άργησε πολύ να ξεκινήσει και στιγματίστηκε, αρχικά από την άμεση επίθεση του Σοσιαλιστικού Κόμματος κατά των Εργατικών, και στη συνέχεια από την προσπάθεια του κυβερνώντος Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) και του νεοεμφανιζόμενου Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD) (που ήταν ο μεγάλος νικητής των περιφερειακών εκλογών του Μαρτίου του 2019) να μετατρέψουν τις εκλογές σε μια πολιτική μάχη μεταξύ της Δεξιάς και της άκρας Δεξιάς.

Τα συνολικά αποτελέσματα των εκλογών

Τα συνολικά αποτελέσματα των εκλογών [2] δείχνουν μια μικρή άνοδο των κεντρώων κομμάτων που διαθέτουν (μετριοπαθή) φιλοευρωπαϊκή ατζέντα, με ποσοστό συμμετοχής 41,9% (το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής στις Ευρωεκλογές μετά το 1989). Εκτός από το Εργατικό Κόμμα, μια έδρα κέρδισε και το κυβερνών φιλελεύθερο Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD), αυξάνοντας τες από 3 σε 4 -παρότι ήλπιζε να αποσπάσει περισσότερες-, καθώς και οι Πράσινοι (από τις 2 έδρες που κατείχαν πήγαν στις 3). Η νίκη του ακροδεξιού Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD) που εισήλθε για πρώτη φορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με 3 έδρες, κατακτήθηκε εις βάρος του Κόμματος για την Ελευθερία (PVV), το οποίο αποχωρεί (προς το παρόν) από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [3], ενώ ήταν μικρότερη από την αναμενόμενη (οι δημοσκοπήσεις του έδιναν, προ των εκλογών, 4 με 5 έδρες). Το Κόμμα για τα Ζώα (PvdD), που είναι μέλος της Ευρωομάδας GUE/NGL, κατάφερε να διατηρήσει τις έδρες του στο Ευρωκοινοβούλιο με ποσοστό περίπου 4%. Παρότι σημειώνει ελαφρά πτώση σε σχέση με το 4,2% των εκλογών του 2014, το αποτέλεσμά του είναι καλύτερο από εκείνο των εθνικών εκλογών του 2017 (στις οποίες απέσπασε 3,19%) και των περιφερειακών που έγιναν τον Μάρτιο του 2019 (3,46%). Παρότι, σύμφωνα με τα πρώτα exitpolls, το Κόμμα για τα Ζώα θα έχανε την έδρα του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η πρόβλεψη δεν επαληθεύτηκε, γεγονός που συνιστά σημαντική νίκη για το κόμμα, η ηγέτιδα του οποίου, Μαριάν Τίμε, προσπάθησε πολύ τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό δίκτυο κομμάτων για την προστασία των ζώων. Τα πρώτα αποτελέσματα έδειχναν και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που επίσης είναι μέλος της GUE/NGL, να λαμβάνει 3,4%, γεγονός που θα οδηγούσε σε απώλεια των δυο εδρών του στο Ευρωκοινοβούλιο.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα: η νέα πολιτική γραμμή δεν απέδωσε

Μετά τις απώλειες που σημείωσε στις εθνικές εκλογές του 2017, το Σοσιαλιστικό Κόμμα υιοθέτησε άλλη στρατηγική, ενόψει των περιφερειακών και των ευρωπαϊκών εκλογών του 2019. Το κόμμα έδειξε φανερά την πρόθεσή του να επανακτήσει τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους που τα τελευταία χρόνια μετακινήθηκαν σε κόμματα με πιο αντικαθεστωτικό προφίλ, η πολιτική ατζέντα των οποίων εστιαζόταν πιο πολύ σε ζητήματα προσφύγων και μεταναστών. Το μεταναστευτικό, ωστόσο, διχάζει πολύ τα μέλη του κόμματος και προκαλεί εντάσεις. Στην προεκλογική του εκστρατεία το Σοσιαλιστικό Κόμμα αναφερόταν στο πρόβλημα της ευρωπαϊκής μετανάστευσης ως αιτίας εκτοπισμού των ντόπιων εργαζομένων από την αγορά εργασίας. Επιπλέον, την προεκλογική περίοδο το κόμμα υιοθέτησε μια νέα γραμμή που δεν απέκλειε τη μελλοντική σύναψη συμφωνιών με βορειοαφρικανικά κόμματα, ανάλογων με εκείνη που υπεγράφη μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας το 2016, παρά την εκπεφρασμένη τότε αντίθεση του. Παρότι αποτελεί μια «σκλήρυνση» της γραμμής του, οι θέσεις αυτές δεν είναι νέες, και μπορούν να ερμηνευτούν ως συνέχιση της επικέντρωσης (και του ενδιαφέροντος) του κόμματος στους Ολλανδούς εργαζόμενους. Επομένως, η σκλήρυνση της γραμμής σηματοδοτεί με πολλούς τρόπους την επιστροφή στις παλιές του θέσεις, οι οποίες ήταν πάντα παρούσες. Απλώς, την περίοδο της ηγεσίας του από τον Εμίλ Ρούμερ (2010-2017), ήταν λιγότερο ορατές και κάποιοι από τους πολιτικούς του προωθούσαν μια πολιτική λιγότερων αποκλεισμών, την οποία πολλά μέλη (όχι όμως η πλειονότητα) έβρισκαν ελκυστική. Η προσπάθεια ενίσχυσης του ελέγχου των θέσεων του κόμματος για το μεταναστευτικό δείχνει, τόσο ότι το ζήτημα συζητιέται τώρα, επομένως, γίνονται και πιο ανοιχτές συζητήσεις, όσο και ότι οι διαφωνίες μέσα στο κόμμα είναι πιο εμφανείς.

Επιπλέον, το Σοσιαλιστικό Κόμμα προσπάθησε να ενισχύσει την εικόνα του ως κόμματος διαμαρτυρίας, με ένα προεκλογικό βίντεο που επιτίθεται στον Φρανς Τίμερμανς προσωπικά, ως προσωποποίησης της γραφειοκρατίας των Βρυξελών. Το βίντεο έχει έναν φανταστικό χαρακτήρα με το όνομα «Χανς Μπρούσελμανς» που «επιθυμεί ένα ευρωπαϊκό υπερκράτος», παίζει πιάνο με φόντο το πορτρέτο του Γιούνκερ, ρίχνει στο τζάκι τα αποτελέσματα του αντιευρωπαϊκού δημοψηφίσματος και «τρώει» την Ολλανδία -υπό τη μορφή ζαχαρωτού- ενώ γλυκοκοιτάζει και τα υπόλοιπα ζαχαρωτά που βρίσκονται μπροστά του και έχουν το σχήμα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών [4]. Το βίντεο έκανε μεγάλη εντύπωση, γιατί μέχρι τώρα σπάνια γίνονταν επιθέσεις σε πολιτικούς άλλων κομμάτων, στις προεκλογικές εκστρατείες της Ολλανδίας, γι’ αυτό το λόγο και δέχθηκε βαριά κριτική από τους αναλυτές. Τα μέλη του κόμματος διαφώνησαν μεταξύ τους για την επίθεση στον Τίμερμανς και στο Εργατικό Κόμμα (που σε καμιά περίπτωση δεν έδειχνε, τότε, ότι θα ήταν ο νικητής των εκλογών). Ορισμένα μέλη του χειροκρότησαν τον αδρό «ανατρεπτικό χαρακτήρα» της προεκλογικής εκστρατείας, ενώ κάποια άλλα τον σχολίασαν αρνητικά, και ένιωσαν απογοήτευση για το λαϊκιστικό και «υπερβολικά εθνικιστικό» μήνυμά της.

Παρότι το παραπάνω βίντεο αύξησε αναμφισβήτητα την αναγνωρισιμότητα του Σοσιαλιστικού Κόμματος κατά την προεκλογική περίοδο, τα αποτελέσματά του ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, διφορούμενα. Το σποτάκι δε φαίνεται να προσέλκυσε πολλούς ψηφοφόρους, ενώ μπορεί και να έστρεψε κάποιους στον Τίμερμανς.

Το Φόρουμ για τη Δημοκρατία και ο αγώνας για επικράτηση στο χώρο της Δεξιάς

Μετά την εκλογική νίκη του Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD) στις περιφερειακές εκλογές του Μαρτίου του 2019, τα περισσότερα ΜΜΕ έστρεψαν την προσοχή τους στη διαμάχη του με το κυβερνών Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD). Ήταν κάτι που επιθυμούσαν, τόσο το VVD όσο και το FvD, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Μια σφυγμομέτρηση του Μορίς ντε Χοντ έδειχνε ήδη, από τα μέσα Απριλίου, ότι το FvD δεν φαινόταν να ενισχύει την εκλογική του βάση, εκτός αν αποσπούσε ψηφοφόρους από το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV)[5]. Ο εσκεμμένος ανταγωνισμός, επομένως, ήταν μια προσπάθεια, από πλευράς του Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, να αντλήσει ψηφοφόρους από τα υπόλοιπα κόμματα του κέντρου και της κεντροδεξιάς, εμφανιζόμενο ως μια «λογική εναλλακτική πρόταση» απέναντι στο FvD. Το αποτέλεσμα ήταν οι ψηφοφόροι να βρεθούν αντιμέτωποι με μια ψεύτικη προεκλογική εκστρατεία για την Ευρώπη, που επικεντρώθηκε στους ηγέτες δυο εθνικών κομμάτων, τους οποίους ενδιέφερε κυρίως ο συσχετισμός δυνάμεων σε εθνικό επίπεδο μετά τις εκλογές του περασμένου Μαρτίου, και όχι τόσο οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το αποκορύφωμα ήταν ένα τηλεοπτικό ντιμπέιτ μεταξύ του Πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε (VVD) και του ηγέτη του Φόρουμ για τη Δημοκρατία Τιερύ Μποντέ, το βράδι πριν από τις εκλογές. Το ντιμπέιτ επισκίασε τελείως εκείνο που είχε προηγηθεί, το ίδιο βράδι, μεταξύ των ηγετών των κομμάτων που κατέβαιναν στις ευρωεκλογές.

Τα αποτελέσματα του ντιμπέιτ ήταν διφορούμενα. Αποκάλυψε την ένδεια των απόψεων του Μποντέ αναφορικά με την ευρωπαϊκή πολιτική (πέρα από τη, μη ρεαλιστική, έξοδο από την ΕΕ), αλλά και τη συναισθηματική του ρηχότητα (όταν ρώτησε τον Ρούτε πότε ήταν η τελευταία φορά που έκλαψε στην προσωπική του ζωή και στη συνέχεια έκανε το λάθος να επαναλάβει την απάντηση του Ρούτε: όταν πέθανε η αδελφή του). Από την άλλη, ο Ρούτε επιτέθηκε ελάχιστα στις ξενοφοβικές και σεξιστικές δηλώσεις του Μποντέ, παρά το γεγονός ότι είχαν γίνει λίγες εβδομάδες πριν από το ντιμπέιτ. Έτσι, στην ερώτηση του για την άποψη του Μποντέ ότι οι γυναίκες «έχουν λιγότερες φιλοδοξίες» και «επιθυμούν να ασχολούνται με την οικογένεια», ο δεύτερος ξέφυγε απαντώντας ότι το FvD «είναι το πιο φιλικό κόμμα της Ολλανδίας απέναντι στις γυναίκες. Εγώ αγαπώ τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι ξετρελαμένες μαζί μας». Σε άλλα σημεία, αντίστοιχα, ο Ρούτε δεν κατάφερε να διαψεύσει τις θεωρίες συνωμοσίας του Μποντέ, προσδίδοντάς τους, με αυτόν τον τρόπο, μια επίφαση αλήθειας.

Παρόλα αυτά, η προσπάθεια καθορισμού του αποτελέσματος των ευρωεκλογών μέσα από το πρίσμα του ανταγωνισμού των κομμάτων της Δεξιάς, τελικά απέτυχε. Παρότι το Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία αύξησε την εκλογική του βάση σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2014 (από 3 σε 4 έδρες) και την επιρροή του σε σχέση με το Φόρουμ για τη Δημοκρατία (3 έδρες), τελικά απέσπασε λιγότερες ψήφους από όσες ανέμενε. Το ίδιο ισχύει και για το τελευταίο (FvD), που η εκλογική του νίκη οφείλεται στο Κόμμα για την Ελευθερία (PVV), το οποίο χάνει την ευρωπαϊκή του εκπροσώπηση. Σε συνδυασμό με τη νίκη του Εργατικού Κόμματος, τα εκλογικά αποτελέσματα φαίνεται να διαψεύδουν τη συνεχιζόμενη μονοπώληση του πολιτικού διαλόγου από την άκρα Δεξιά, που όμως δεν οδηγεί σε αύξηση της πολιτικής της επιρροής.

Detail[1] Μια πρώτη μορφή αυτού του άρθρου στηρίχτηκε στα exitpolls της ημέρας των εκλογών (26^η Μαΐου 2019), με περιθώριο σφάλματος μιας έδρας- που αποδείχθηκε κρίσιμο για το Σοσιαλιστικό και το Εργατικό Κόμμα. Τα προσωρινά αποτελέσματα που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο είναι από το 98,5% της καταμέτρησης. Τα τελικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών στην Ολλανδία θα δημοσιοποιηθούν στις 4 Ιουνίου.

Detail[2]nos.nl/artikel/2286440-bijna-alle-stemmen-geteld-pvda-6-zetels-pvv-en-sp-verdwijnen-uit-europees-parlement.html

Detail[3] Με βάση τους σημερινούς υπολογισμούς, το Κόμμα για της Ελευθερία αναμένεται να επιστρέψει στο Ευρωκοινοβούλιο λαμβάνοντας τη μια από τις τρεις έδρες που θα δοθούν στην Ολλανδία μετά την ολοκλήρωση του Brexit, ενώ οι υπόλοιπες έδρες αναμένεται να πάνε στο Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) και το Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD).  

Detail[4] Εδώ μπορείτε να δείτε το βίντεο: www.youtube.com/watch

Detail[5]www.noties.nl/v/get.php