Με άλλα λόγια, η πολιτική της λιτότητας είναι ένα εργαλείο του νεοφιλελευθερισμού και ο στόχος της η εκμετάλλευση των ευκαιριών που δημιούργησε η κρίση και όχι η έξοδος από αυτήν. Αυτό που γίνεται είναι ότι συνεχίζεται ή μάλλον επιταχύνεται η ανακατανομή του εισοδήματος, του πλούτου και της πολιτικής εξουσίας από τη βάση στην κορυφή, μια ανακατανομή που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980. Μια αντίστροφη ανακατανομή, η οποία απειλείται από την αιφνίδια κρίση και αποτυχία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Σήμερα λοιπόν, στο μέσο μιας κρίσης υπερπαραγωγής, οι δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν έναν ακόμη ζωτικό χώρο τον οποίο το κεφάλαιο επιθυμεί να εποικίσει, για να εξασφαλίσει ότι θα συνεχίσει να έχει μεγάλα περιθώρια κέρδους.

Το καλό είναι ότι αυτή τη διαδικασία, που δεν είναι καθόλου πρωτόγνωρη, έχουμε τη δυνατότητα να τη σταματήσουμε, όπως δείχνουν οι επιτυχημένοι αγώνες κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού σε όλη την Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας και ανανεώνοντας τα δημοκρατικά εργαλεία και οικοδομώντας ευρείες κοινωνικές συμμαχίες, ο κόσμος καταφέρνει να αποτρέπει την ιδιωτικοποίηση του νερού σε τοπικό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Αξίζει να αναδείξουμε αυτές τις νίκες και τις εντυπωσιακές κοινωνικές συμμαχίες που τις στήριξαν, ώστε να αποτελέσουν πρότυπα για τους αγώνες που διεξάγονται και σε άλλους τομείς.

Ο κατάλογος των νικών είναι μεγάλος. Στο Παρίσι, χάρη στην ισχυρή πολιτική βούληση του δήμου, η διαχείριση του νερού επέστρεψε σ’ αυτόν και οι δυο μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες υδάτων στον κόσμο απομακρύνθηκαν (η νέα δημοτική διαχείριση είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των τιμών κατά 8% και την εξοικονόμηση 30 εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο, ποσό το οποίο πριν πήγαινε στα ταμεία των ιδιωτικών εταιρειών). Δυο δημοψηφίσματα που οργανώθηκαν από κοινωνικές συμμαχίες σε επίπεδο δήμου κερδήθηκαν, το ένα στη Μαδρίτη και το άλλο στο Βερολίνο, όπου πρόσφατα οι αρχές αποφάσισαν να ξαναπάρουν τη διαχείριση εξαγοράζοντας τις μετοχές τους ιδιωτών. Πριν από δυο χρόνια στην Ιταλία κερδίσαμε ένα δημοψήφισμα σε επίπεδο επικράτειας, στο οποίο 26 εκατομμύρια Ιταλοί απέρριψαν την υποχρεωτική ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και απέκλεισαν τη δυνατότητα ιδιωτικής κερδοφορίας από τη διαχείριση του νερού. Αυτή τη στιγμή προχωρούμε προς την πρώτη σημαντική νίκη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) για το «νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα» συγκέντρωσε σχεδόν 2 εκατομμύρια υπογραφές από 13 χώρες, δηλαδή διπλάσιο αριθμό από τον ελάχιστο απαιτούμενο. Αυτή είναι η πρώτη ΕΠΠ στην ιστορία που πέτυχε τη συλλογή του αναγκαίου αριθμού υπογραφών και που θα παρουσιαστεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο τέλος του 2013.

Η ΕΠΠ για το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα

Ας πάμε λίγο πιο πίσω. Παρόλη την αδυναμία της, η ΕΠΠ είναι το πρώτο εργαλείο που δίνει στους πολίτες το δικαίωμα να συμμετέχουν άμεσα στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Η ΕΠΠ επιτρέπει σε έναν ελάχιστο αριθμό πολιτών -ένα εκατομμύριο από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη της ΕΕ- να προσθέσουν ένα σημαντικό θέμα στην ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα, «προσκαλώντας» την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει κάποια νομοθετική ρύθμιση σε ζητήματα στα οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την εξουσία να νομοθετεί. Η «πρόσκληση» προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέχει πολύ από το να αποτελεί δεσμευτική ή αυστηρή υποχρέωση με αποτέλεσμα, αντί να ανταποκρίνεται ουσιαστικά στην πρωτοβουλία, να υπεκφεύγει. Όμως, η κοινωνική κινητοποίηση που στηρίζει την ΕΠΠ για το νερό αποτελεί ήδη μια απειλή για την Επιτροπή. Για να φέρω ένα παράδειγμα, τον Ιούνιο ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, Μισέλ Μπαρνιέ, δήλωσε ότι «η καλύτερη λύση τώρα είναι να εξαιρέσουμε το νερό από την ισχύ της Οδηγίας για τις συμβάσεις παραχώρησης». Και πρόσθεσε: «Καταλαβαίνω απολύτως γιατί οι πολίτες είναι και οργισμένοι και αναστατωμένοι όταν τους λένε ότι η υπηρεσίες υδάτων τους μπορεί να ιδιωτικοποιηθούν παρά τη θέλησή τους. Αυτό οδήγησε στην πρώτη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών και στη συγκέντρωση 1,5 εκατομμυρίου υπογραφών για το νερό». Εν ολίγοις, η ΕΠΠ για το νερό πέτυχε ήδη ένα σημαντικό πολιτικό αποτέλεσμα και μια εκπληκτική νίκη πριν ακόμη φτάσει στην Επιτροπή. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν είμαστε καθόλου ανίσχυροι, αλλά κυρίως ότι είναι δυνατό να αλλάξει η πορεία των ιδιωτικοποιήσεων, οι οποίες ψευδώς παρουσιάζονται ως αναπόφευκτες. Επιπλέον, αποδεικνύει τη στρατηγική σημασία των κοινωνικών συμμαχιών. Χάρη στις δυνατότητες που δημιουργήθηκαν μετά το πετυχημένο δημοψήφισμα του 2011 στην Ιταλία, η ΕΠΠ προωθήθηκε και ενισχύθηκε από την αξιοσημείωτη προνοητικότητα και την τεράστια οργανωτική προσπάθεια που κατέβαλε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδικάτων Δημοσίων Υπηρεσιών, η οποία εκπροσωπεί πάνω από 265 συνδικάτα και 8 εκατομμύρια δημόσιους υπαλλήλους από όλη την Ευρώπη. Την υποστήριξαν, επιπλέον, διεθνή δίκτυα και οργανώσεις όπως: το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Καταπολέμησης της Φτώχειας (ΕΑΡΝ), η Aqua Publica Europea (APE, Δημόσιο Νερό για την Ευρώπη), το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Γραφείο (EEB) και κοινωνικά κινήματα από όλη την Ευρώπη, με πρώτο το Ιταλικό Φόρουμ Κινημάτων για το Νερό και το νεοϊδρυθέν δίκτυο Ευρωπαϊκό Κίνημα Νερού. Αυτές είναι οργανώσεις και κινήματα που αγωνίζονται μαζί κατά της

ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης του νερού και υπέρ της δημόσιας και κοινοτικής διαχείρισης αυτού του τόσο ζωτικού φυσικού πόρου. Εδράζεται στη δημοκρατική συμμετοχή πολιτών και εργαζομένων. Γίνεται για άλλη μια φορά σαφές ότι, αν είμαστε ενωμένοι και αν καταφέρνουμε να οικοδομούμε στέρεες κοινωνικές συμμαχίες με συγκεκριμένους, ενωτικούς στόχους, μπορούμε να νικήσουμε και να αλλάξουμε τις σχέσεις εξουσίας.

Ποιο είναι το περιεχόμενο δράσης της ΕΠΠ για «το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα»; Με δεδομένη την «αρχή της ουδετερότητας» αναφορικά με τη μορφή ιδιοκτησίας (δημόσια ή ιδιωτική) μιας εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες δημόσιου συμφέροντος, αρχή η οποία κατοχυρώθηκε από τη Συνθήκη της Ρώμης και είναι ακόμη σε ισχύ στην ΕΕ, επιλέξαμε ως στρατηγική προσέγγισης τα ανθρώπινα δικαιώματα για να καταπολεμήσουμε το νεοφιλελεύθερο κύμα των ιδιωτικοποιήσεων και της «μεταδημοκρατίας της λιτότητας», έχοντας ως στόχο μας την ενθάρρυνση της επαναφοράς στο δημόσιο τουλάχιστον των κοινών αγαθών. Πράγματι, το 2010 το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό και την αποχέτευση αναγνωρίστηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, χάρη στις πρωτοβουλίες κυβερνήσεων του Παγκόσμιου Νότου (ιδιαίτερα της Βολιβίας), και χάρη στη μακρά, σκληρή δουλειά των κοινωνικών κινημάτων από όλο τον κόσμο. Κάθε άνθρωπος έχει πλέον το δικαίωμα πρόσβασης σε μια επαρκή ποσότητα καθαρού νερού και στην αποχέτευση σύμφωνα με διεθνή ποιοτικά κριτήρια.

Όμως, αυτό το δικαίωμα διατρέχει τον κίνδυνο να παραμείνει στους τύπους, στα χαρτιά, χωρίς να συνεπάγεται οιαδήποτε εμπλοκή ή ευθύνη των δημόσιων θεσμών. Στόχος της ΕΠΠ είναι να ωθήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγγυηθεί ότι όλοι όσοι διαμένουν στην Ευρώπη θα έχουν πρόσβαση σε νερό και αποχέτευση, υιοθετώντας μια νέα προσέγγιση που στηρίζεται στα δικαιώματα, στη θέση αυτής που ισχύει σήμερα και στηρίζεται στην αγορά. Στην ΕΕ των 27, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι στερούνται πρόσβασης σε ποιοτικό νερό ή καλή αποχέτευση και η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υδάτων οδηγεί στο να κόβεται τα νερό σε φτωχούς ανθρώπους που αδυνατούν να πληρώνουν για να έχουν την «ελάχιστη ημερήσια αναγκαία ποσότητα ύδατος». Η ΕΕ πρέπει να στηρίζει τα κράτη που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν νερό και αποχέτευση στο 100% των πολιτών τους, ενώ χρειάζεται και ένα νομοθετικό πλαίσιο που να καθιστά υπεύθυνες εκείνες τις κυβερνήσεις, οι οποίες δεν έχουν την πολιτική βούληση να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά και να στηρίζει τους πολίτες που διεκδικούν το δικαίωμά τους στο νερό.

Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να αποποιούνται τις ευθύνες τους ή να παραχωρούν τον έλεγχο των φυσικών υδάτινων πόρων σε ιδιωτικές εταιρείες, γιατί οι υπηρεσίες αυτού του είδους δεν μπορεί να εξαρτώνται από τις δυνάμεις της αγοράς. Μέχρι τώρα, κύριος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς για αγαθά και υπηρεσίες. Γι’ αυτό, η προσέγγιση με βάση τα δικαιώματα είναι σημαντική για την προστασία των κοινών αγαθών και των δημόσιων υπηρεσιών από τους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς και τη διαδικασία συσσώρευσης. Το νερό δεν είναι εμπόρευμα και η διαχείρισή του δεν μπορεί να παράγει κέρδη. Είναι ένα κοινό αγαθό που ανήκει σε όλους και όλες και που πρέπει να διαφυλάσσεται με μέριμνα για τις μέλλουσες γενιές. «Στο επίκεντρο της πολιτικής για το νερό πρέπει να είναι το ανθρώπινο δικαίωμα και όχι ο ανταγωνισμός ή η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς», επαναλαμβάναμε στη διάρκεια της επιτυχημένης εκστρατείας της ΕΠΠ.

Συνοψίζοντας, τα τρία κύρια αιτήματα της ΕΠΠ είναι: 1) οι θεσμοί της ΕΕ και των κρατών μελών πρέπει να υποχρεωθούν να διασφαλίζουν σε όλους τους κατοίκους τους το δικαίωμα σε καθαρό νερό και σε αποχέτευση, 2) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να σταματήσει τη συνεχή προώθηση της απελευθέρωσης των αγορών. Η διαχείριση των υδάτινων πόρων δεν πρέπει να υπόκειται στους κανόνες της εσωτερικής αγοράς και οι υπηρεσίες υδάτων πρέπει να εξαιρούνται από το πλαίσιο της απελευθέρωσης. Ο λόγος είναι ότι η υπαγωγή των υπηρεσιών υδάτων στην αγορά οδηγεί στον εκβιασμό ότι «αν δεν πληρώσεις, δεν έχεις νερό» (αυτό ήταν ένα άλλο σύνθημα που χρησιμοποίησε η εκστρατεία της ΕΠΠ) και 3) η ΕΕ πρέπει να αυξήσει τις προσπάθειές της για καθολική πρόσβαση σε νερό και αποχέτευση. Εδώ να σημειωθεί ότι σε παγκόσμιο επίπεδο 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και πάνω από 2 δισεκατομμύρια σε αποχέτευση. Η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για να διασφαλίσει ότι οι άνθρωποι απολαμβάνουν το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό και στην αποχέτευση και σε άλλα μέρη του κόσμου, εντάσσοντας τον στόχο της καθολικής πρόσβασης στην αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ.

Δημοκρατικοί δρόμοι κατά της «μεταδημοκρατίας της λιτότητας»

Εκτός από το νερό, υπάρχει κι ένα άλλο βασικό στοιχείο το οποίο συνδέει τα δημοψηφίσματα που οργανώθηκαν στην Ιταλία, το Βερολίνο και τη Μαδρίτη με την ΕΠΠ: η δημοκρατία. Η δημοκρατία πρέπει να υπερισχύει έναντι των εταιρικών συμφερόντων και των χρηματαγορών. Το δικαίωμα στο νερό συνδέεται στενά

με το δικαίωμα στη δημοκρατία, κατά τον ίδιο τρόπο που οι ιδιωτικοποιήσεις συνδέονται με τη μεταδημοκρατία. Αυτοί που αποφασίζουν για την τύχη των κοινών αγαθών και των δημόσιων υπηρεσιών πρέπει να είναι όσοι ζουν στην Ευρώπη και όχι η τρόικα. Με δημοκρατικά εργαλεία, όπως τα δημοψηφίσματα, οι λογαριασμοί πολιτών και οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών, μπορούμε να αντισταθούμε στη σιωπηρή επανάσταση που εξελίσσεται σε όλη την Ευρώπη από τα πάνω προς τα κάτω. Αυτά τα δημοκρατικά εργαλεία είναι συστατικά στοιχεία μιας συλλογικής δημοκρατικής απάντησης από τα κάτω προς τα πάνω στις μεγάλες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές δυνάμεις που έχουν αποφασίσει να «διαλύσουν τον κόσμο», για να χρησιμοποιήσουμε μια έκφραση του Μπρεχτ, και να κυβερνούν ανοιχτά μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σήμερα, είναι απολύτως απαραίτητο να συνδέσουμε τον αγώνα για την υπεράσπιση των «κοινών» και των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών με την οικοδόμηση μιας νέας και πραγματικής δημοκρατίας. Η σύνδεση του καπιταλισμού με την τυπική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, πέραν του ότι δεν είναι «φυσική», αποτελεί προϊόν ιστορικά καθορισμένων και άρα όχι αμετάβλητων γεγονότων. Η σοσιαλδημοκρατική σύμβαση που κυριάρχησε στα μεταπολεμικά χρόνια και καθιέρωσε μια τάξη πραγμάτων, η οποία συνίσταται στη συνύπαρξη του κοινωνικού κράτους και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με τον καπιταλισμό, αποδεικνύεται ένα απλό διάλειμμα στην ιστορία του καπιταλισμού. Το δημοψήφισμα που υποτίθεται ότι θα γινόταν στην Ελλάδα για το Μνημόνιο της τρόικας αλλά εμποδίστηκε από τις κυρίαρχες δυνάμεις της ΕΕ, το απέδειξε με δραματικό τρόπο. Το ίδιο και η σοκαριστική επιστολή που απηύθυνε η ΕΚΤ στην ιταλική κυβέρνηση, με την οποία της ζητούσε την ιδιωτικοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών, ενάντια στη θέληση του λαού όπως αυτή εκφράστηκε στο δημοψήφισμα του 2011. Αλλά, πάνω απ’ όλα, αποδεικνύεται από τον τρόπο με τον οποίο οικοδομείται η νέα ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, μέσω του πακέτου δύο (two pack), του πακέτου έξι (six pack) και του Δημοσιονομικού Συμφώνου. Αυτό είναι φανερό από το δημοκρατικό έλλειμμα που έπληξε το σχέδιο της Ευρώπης από την αρχή μέχρι την ολιγαρχική στροφή των ημερών μας. Είναι αυτό που θα όριζα ως «μετα-δημοκρατία της λιτότητας». Με άλλα λόγια, η μεταδημοκρατία, όπως την αναλύει ο Κόλιν Κράουτς, έχει κάνει ένα ακόμη ποιοτικό άλμα: διακρίνεται αφ’ ενός για τη λιτότητα της οικονομικής πολιτικής και αφ’ ετέρου, για τον αυταρχικό έλεγχο των κοινωνικών δυναμικών και την κατηγορηματική άρνηση ενός σημαντικού μέρους των εργαλείων της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας του 20ου αιώνα. Με τον τρόπο αυτό μπαίνει ένα οριστικό τέλος στον κύκλο του σοσιαλδημοκρατικού συμβιβασμού.

Επομένως δεν είναι σύμπτωση το ότι τα κοινωνικά κινήματα και τα συνδικάτα ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ξεκινήσουν και πάλι από την αρχή την οικοδόμηση μιας νέας δημοκρατίας, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση εργαλείων όπως τα δημοψηφίσματα ή οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών. Η αναζήτηση μορφών άμεσης δημοκρατίας και συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων αποτελεί ενωτικό παράγοντα για τα κοινωνικά κινήματα (από τα κινήματα για τα κοινά αγαθά μέχρι τους αγανακτισμένους), τους συνεταιρισμούς και άλλες οργανώσεις βάσης. Αυτά είναι κοινοί δρόμοι που ξεπερνούν τα μεμονωμένα ζητήματα και επιχειρούν να επανασχεδιάσουν μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ευρωπαϊκών πολιτικών, ξεκινώντας από τις «κοινωνικές εκστρατείες με κοινό στόχο» όπως αυτή για το νερό. Υπογραμμίζω τη λέξη «Ευρώπη» για να κάνω σαφές ότι η ευρωπαϊκή διάσταση είναι αποφασιστικής και αμετάκλητης σημασίας. Αποτελεί τον «ελάχιστο αναγκαίο χώρο» για την οικοδόμηση μιας αξιόπιστης κοινωνικής και οικονομικής εναλλακτικής λύσης. Η υποτίμηση της παγκόσμιας διάστασης της ρήξης ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία είναι λάθος και θα συνιστούσε σοβαρή αδυναμία για την υπόθεση των κοινών αγαθών, την ευημερία, τη φύση και την εργασία, σίγουρα όμως όχι για το κεφάλαιο. Δεν μπορούμε να παραδώσουμε το σχέδιο για την Ευρώπη στην τρόικα και τις χρηματαγορές.

Γι’ αυτό συγκροτούμε από κοινού θεματικά ευρωπαϊκά δίκτυα, όπως το Ευρωπαϊκό Κίνημα για το Νερό (EWM), ενώ για τον ίδιο λόγο, μετά την κρίση των κινημάτων βάσης όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, κοινωνικά κινήματα απ’ όλη την Ευρώπη συναντήθηκαν ξανά στις εκδηλώσεις με τίτλο «Φλωρεντία 10+10» και στην Εναλλακτική Σύνοδο (Alter-Summit), με στόχο την επεξεργασία μιας κοινής στρατηγικής που να συνίσταται σε κοινές δράσεις κατά της πολιτικής της λιτότητας και υπέρ της αλληλεγγύης, των δικαιωμάτων για όλους και όλες, καθώς και για τη κοινωνική δικαιοσύνη στην Ευρώπη. Όμως, η οικοδόμηση μιας ευρω-μεσογειακής κοινωνικής συμμαχίας, που να πηγαίνει πέρα από τον κατακερματισμό των υφιστάμενων κοινωνικών αγώνων με στόχο την αλλαγή των σχέσεων εξουσίας, δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Μέχρι στιγμής, το πρώτο και ουσιαστικό βήμα φαίνεται να πέτυχε. Δημιουργήθηκαν ευρείες συμμαχίες γύρω από συγκεκριμένους στόχους και συμβολικούς αγώνες όπως αυτοί για το νερό και το βασικό εισόδημα. Προς το παρόν, η ΕΠΠ φαίνεται να αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για τον συνασπισμό κοινωνικών δυνάμεων γύρω από έναν κοινό στόχο και για την ανάπτυξη πανευρωπαϊκών εκστρατειών, οι οποίες και συνοχή έχουν και κινητοποιούν τον κόσμο. Μια ομάδα «συμμαχιών για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό», που να δραστηριοποιείται σε όλη την Ευρώπη, για έναν κοινό σχεδιασμό Ευρωπαϊκών Επιτροπών Πολιτών, θα μπορούσε να αποτελέσει τη σταθερή βάση για ένα εναλλακτικό κοινωνικό πρόγραμμα για την Ευρώπη, το οποίο να αναδυθεί και να οικοδομηθεί από τα κάτω.

Υπάρχει όμως ένα ερώτημα που παραμένει ανοιχτό και αναπάντητο. Πώς να ιδρύσουμε συλλογικά μια ενωτική εκστρατεία στην Ευρώπη η οποία να στηρίζεται σε στοιχεία που διαπερνούν τα ατομικά ζητήματα; Μητέρα όλων των εκστρατειών είναι και θα παραμείνει η εκστρατεία ενάντια στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο η οποία πρέπει μεν να πάρει άλλη μορφή στην κάθε χώρα, αλλά και να οργανωθεί από κοινού και με συντεταγμένο τρόπο σε όλη την Ευρώπη. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα διοργάνωσης εθνικών δημοψηφισμάτων ενάντια στην ενσωμάτωση της αρχής των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών στα συντάγματα, που εγγράφει τη λιτότητα στο DNA των χωρών μας και της Ευρώπης. Είναι ένας τρόπος να χτυπήσουμε στην καρδιά και τη μεταδημοκρατία της λιτότητας και τον καπιταλισμό των χρηματαγορών που είναι πίσω από αυτήν.

Μετάφραση: Καλλιόπη Αλεξοπούλου