Χαβιέ Κομπέν, συντονιστής της ομάδας Γεωργίας του ΚΕΑ.

Ενάντια στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, προτείνουμε την οικοδόμηση μιας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Τροφίμων και Γεωργίας για τον 21ο αιώνα.

. Σε όλο τον κόσμο, η κερδοσκοπία, η μονοπωλιακή χρήση της γης και το ντάμπινγκ, που συνοδεύουν τον παραγωγισμό και τον ελεύθερο ανταγωνισμό, έχουν καταστρέψει την ύπαιθρο. Είναι ώρα να μπει ένα τέλος σε αυτή τη λεηλασία!

Για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα έχουν γίνει αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις και οι προτεραιότητες της κοινότητας έχουν θυσιαστεί, μαζί με τις όποιες ρυθμίσεις για τις τιμές και την αγορά. Με αυτές τις διαδοχικές κρίσεις, η Κοινή Αγροτική Πολιτική έχει ενισχύσει την εξάλειψη των οικογενειακών αγροκτημάτων και έχει συγκεντρώσει τα μέσα παραγωγής στα χέρια των γιγάντιων εταιρειών επεξεργασίας τροφίμων και μαζικού μάρκετινγκ – εις βάρος της δημόσιας υγείας και των καταναλωτών. Όσο για τα μικρά αγροκτήματα που υπάρχουν ακόμα, δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, κάτι που είναι επιζήμιο τόσο για την ποιότητα των συνθηκών εργασίας όσο και για την οικογενειακή τους ζωή.

Η ευρωπαϊκή γεωργία λειτούργησε σαν πειραματόζωο για την οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πληρώνει βαρύ τίμημα για τις παγκοσμιοποιημένες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της τελευταίας. Η διάλυση των οργάνων διαχείρισης και δημόσιου ελέγχου έχουν κάνει τα αλιευτικά σκάφη να πουλιούνται για παλιοσίδερα και να κλείνει μια φάρμα κάθε δεκαπέντε λεπτά.

Η προτίμηση της παραδοσιακής αλιείας

Σε όλο τον κόσμο, τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχουν εξαναγκάσει διάφορα κράτη να εκποιήσουν τις άδειες αλιείας που είχαν, υπονομεύοντας έτσι την κυριαρχία τους στην κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών. Τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν ήδη εμπλακεί σε κερδοσκοπικά εγχειρήματα που αφορούν τα αλιευτικά πεδία της βόρειας Ευρώπης. Στη συζήτηση που γίνεται στη Ευρώπη για τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής προτείνεται οι αλιείς να πωλούν σε χαμηλότερες τιμές τις ατομικές ποσοστώσεις τους, προκειμένου να μειώσουν την δραστηριότητά τους. Αυτό είναι απάνθρωπο, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι υπάρχουν φιλανθρωπικές οργανώσεις που αγωνίζονται για να μπορούν να χρησιμοποιούν τα αλιεύματα που έχουν μείνει αδιάθετα μετά από τις αλιευτικές δημοπρασίες. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ευρώπη έχουν οδηγήσει σε τραγικά αποτελέσματα – η δεξιά έχει μεγάλη ευθύνη για εξάλειψη της παραδοσιακής αλιείας. Τα οκτώ στα δέκα αλιεύματα που καταναλώνονται στην Ευρώπη είναι εισαγόμενα, παρά το γεγονός ότι ο στόχος της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής του 1983 ήταν να επιτευχθεί αυτάρκεια στην παροχή τροφίμων. Υπερασπιζόμαστε την αποκατάσταση μιας τοπικής και επικερδούς παραδοσιακής αλιευτικής βιομηχανίας.

Για να γίνει αυτό στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής είναι απαραίτητο η Ευρώπη να επιμείνει στην αντίληψη της διατροφικής αυτάρκειας και να εφαρμόσει δημόσιες πολιτικές, που θα έχουν στόχο να εξασφαλίσουν την επαναφορά της αλιείας σε τοπικό επίπεδο και να δώσουν τη δυνατότητα στους αλιείς να ασκούν μια αποδοτική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει την καταπολέμηση των εισαγωγών σε τιμές ντάμπινγκ και τον έλεγχο των πρακτικών των μεγάλων πλοιοκτητών, καθώς και του περιθωρίου κέρδους των χονδρεμπόρων.

Τρόφιμα και γεωργία

Εξασφάλιση τροφίμων χωρίς τη χρήση οστεάλευρων, ορμονών και Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ

Τα διατροφικά σκάνδαλα που έχουν συμβεί στην Ευρώπη (για παράδειγμα, το χοιρινό και αλογίσιο κρέας που χαρακτηρίστηκαν και πουλήθηκαν σαν μοσχάρι) επαναφέρουν στην επικαιρότητα την ανάγκη προσφοράς υγιεινών τροφίμων, απαλλαγμένης από κάθε είδους κερδοσκοπία. Στην Ευρώπη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, η πρόκληση της εκτεταμένης πείνας φέρνει την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με την επείγουσα ανάγκη να κατακτηθεί το οικουμενικό δικαίωμα στη διατροφή, όπως στην εκπαίδευση και την υγεία. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αναγνωριστεί ότι κάθε λαός έχει δικαίωμα στην ασφαλή, διατροφική του αυτάρκεια.

Προς το παρόν, η Κοινή Αγροτική Πολιτική γυρίζει την πλάτη της στους στόχους αυτούς και ανταποκρίνεται μόνο στις απαιτήσεις της αγοράς, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που έχει αυτό για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του.

Αντιμέτωποι με τις πολιτικές λιτότητας και την υποταγή στον α-κρατικό καπιταλισμό, οι λαοί της Ευρώπης προσπαθούν να βρουν μέσα από τους αγώνες τους τον δικό τους τρόπο αντίστασης και έκφρασης. Οι λαϊκοί αγώνες είναι αναγκαίοι για να ανακτήσουμε τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και να επαναφέρουμε στο τοπικό επίπεδο την παραγωγή προϊόντων που σήμερα εισάγονται, για να πωλούνται τα προϊόντα κατ’ ευθείαν από τους αγρότες στους καταναλωτές, για να περιοριστούν τα υπερβολικά περιθώρια κέρδους των μεγάλων χονδρεμπόρων και για να υπάρξει νομοθεσία που θα επιβάλλει την αναγραφή της χώρας προέλευσης στη σήμανση των τροφίμων.

Τα μέλη του ΚΕΑ, που ασχολούνται με εναλλακτικά θέματα, πρέπει να αναλάβουν την πρωτοβουλία μιας κοινής διακήρυξης και να εργαστούν συλλογικά με στόχο νέες ευρωπαϊκές δημόσιες πολιτικές που θα περιέχουν τολμηρές νομοθετικές προτάσεις. Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ζητά να υπάρξουν εγγυήσεις ότι τα τρόφιμα θα παράγονται χωρίς οστεάλευρα, ΓΤΟ και ορμόνες.

Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς αγωνίζεται για να γίνουν τα τρόφιμα κοινό αγαθό της ανθρωπότητας

Προκειμένου να κατακτηθεί για κάθε άνθρωπο αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα απαιτείται ένας νέος τρόπος ανάπτυξης για όλο τον πλανήτη, που δεν θα στηρίζεται στις κερδοσκοπικές αγορές. Η καλλιεργήσιμη γη πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παραγωγή τροφίμων ώστε να τρέφονται οι λαοί. Αυτή τη θέση υποστήριξε το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στη Σύνοδο των Υπουργών Γεωργίας των G20, που έγινε στο Παρίσι το 2011.

Αυτό σημαίνει ότι η γεωργία και η παραγωγή τροφίμων θα πάψουν να είναι ενταγμένες στις σημερινές νεοφιλελεύθερες πρακτικές του ΠΟΕ, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Συνθήκης της Λισαβόνας. Προτείνουμε τη δημιουργία ενός νέου διεθνούς οργανισμού που θα υπάγεται στον ΟΗΕ. Υποστηρίζουμε τη μεταρρύθμιση της Επιτροπής Ασφάλειας Τροφίμων (FSC) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), έτσι που να προάγεται, με νέους τρόπους, η συνεργασία κρατών, διεθνών οργανισμών και κοινωνίας των πολιτών. Πιστεύουμε ότι σήμερα, ο νόμιμος φορέας δημοκρατικής

έκφρασης των λαών είναι η FSC, η οποία μπορεί να αναδειχθεί σε θεσμό διαιτησίας για τις δημόσιες πολιτικές τροφίμων και γεωργίας.

Το ΚΕΑ προτείνει μια νέα προοπτική για τις επόμενες δεκαετίες, στη βάση τριών δεσμεύσεων:

Πρωτίστως, η αγροτική παραγωγή της Ευρώπης πρέπει να εγγυάται την ασφαλή διατροφική κυριαρχία των λαών της. Για να αντιμετωπίσει την πρόκληση της προσφοράς τροφίμων η ευρωπαϊκή παραγωγή πρέπει να υποστηριχτεί από νέες δημόσιες πολιτικές που θα ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες ανάγκες – πρέπει να εγγυάται σε όλους και σε όλες θρεπτική τροφή, καλής ποιότητας και γεύσης.

Η ικανότητα να βιοπορίζεται κανείς αξιοπρεπώς από την εργασία του είναι ένα κοινωνικά θεμιτό αίτημα. Η δίκαιη ανταμοιβή για τη δουλειά των αγροτών και των εργατών γης αποτελεί προϋπόθεση για την απασχόληση στη γεωργία. Αυτό απαιτεί τη εξασφάλιση ανταποδοτικών τιμών, τον σχεδιασμό της παραγωγής και την παροχή στήριξης τόσο στα πιο ευάλωτα αγροκτήματα, όσο και στους πιο ευάλωτους τρόπους παραγωγής τροφίμων.

Η γεωργία στην Ευρώπη, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται καθηλωμένη στη λογική του παραγωγισμού, πρέπει να βγει από αυτή τη συνθήκη διατηρώντας το υψηλό της επίπεδο και στηρίζοντας πρωτοβουλίες για πιο οικολογικούς τρόπους ανάπτυξης και για αγροκτήματα που θα είναι πιο αυτόνομα από αγρο-οικονομική άποψη. Η μικρή αγροτική παραγωγή πετυχαίνει αυτούς τους στόχους. Η Ευρώπη πρέπει να στρέψει τις προσπάθειές της σ’ αυτή την κατεύθυνση, και να καταργήσει την καλλιέργεια και τη χρήση ΓΤΟ. Με τον τρόπο αυτό, θα προωθήσει την οικολογική μετάβαση της γεωργίας.

Προτείνουμε να γίνουν δημόσιες καμπάνιες για:

να θεσπιστεί μια διεθνής ρήτρα ασφαλείας, όταν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή οι αλιευτικές περιοχές μιας χώρας απειλούνται από την κερδοσκοπία ή κινδυνεύουν να παρεκκλίνουν από την παραγωγή τροφίμων,

να δημιουργηθούν εργαλεία για τη ρύθμιση των αγροτικών αγορών, ρυθμιστικά αποθέματα και μέτρα κατά της κερδοσκοπίας. Το πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μιας διεθνούς σύμβασης κατά της κερδοσκοπίας στα τρόφιμα (σε μια ανάλογη καμπάνια οι ΜΚΟ έχουν ήδη ασκήσει σημαντικές πιέσεις στις τράπεζες),

να θεσπιστεί και πάλι η επιβολή φόρων στις εισαγωγές και τις εξαγωγές που αποσταθεροποιούν τις τοπικές αγορές ώστε να χρηματοδοτηθεί η επιστροφή στην τοπική παραγωγή.

να σταματήσει η υποστήριξη της παραγωγής και της εισαγωγής αγροκαυσίμων.

Το ΚΕΑ προτείνει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη δημιουργία της μελλοντικής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Τροφίμων και Γεωργίας μέσω:

της εφαρμογής της κοινοτικής προτίμησης και της αναστολής των διμερών συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Ένωση (Mercosur),

της διασφάλισης της διατροφικής κυριαρχίας με τη δημιουργία ευρωπαϊκών αποθεμάτων ασφαλείας,

της δημιουργίας οικονομικών εργαλείων για τον έλεγχο του περιθωρίου κέρδους και των πρακτικών των γιγάντιων εταιρειών επεξεργασίας τροφίμων και των δικτύων διανομής τους.

Απέναντι στον κίνδυνο των κλιματικών καταστροφών προτείνουμε να αναλάβει η Ευρώπη το σχεδιασμό ενός εργαλείου, που θα προστατεύει τις ζωογόνες δραστηριότητες, όπου αυτές πραγματοποιούνται, δηλαδή στη στεριά, τη θάλασσα ή τα δάση – ένα «Σύστημα Αμοιβαίας Ασφάλισης κατά των Καταστροφών».

Πρέπει να οικοδομήσουμε εκ νέου τη γεωργία και να εξασφαλίσουμε την προσφορά τροφίμων στην Ευρώπη

Σε όλη την Ευρώπη η λιτότητα απειλεί την ελευθερία, υποθηκεύει την ειρήνη και γεννάει πείνα. Η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, που συζητιέται σήμερα, βρίσκεται

δυστυχώς εγκλωβισμένη στη λογική που την θέλει να απαντάει μόνο στα κελεύσματα της αγοράς. Οι παραγωγοί και οι μισθωτοί εργαζόμενοι των τροφοπαραγωγικών ομάδων, ιδιωτικών ή συνεργατικών, δεν είναι σε θέση να αντισταθούν στην παγκόσμια διαμόρφωση των τιμών των προϊόντων ή της εργατικής τους δύναμης, όπως δείχνει καθαρά η κατάσταση στην αχανή περιοχή απολύτως ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ.

Πιστεύουμε κατά συνέπεια ότι είναι απαραίτητο, απολύτως απαραίτητο, να αγωνιστούμε ενάντια στις διχαστικές και εθνικιστικές τάσεις προκειμένου να δημιουργηθεί μια ισορροπία δυνάμεων και αλληλεγγύης μεταξύ των λαών σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ώστε να απελευθερώσουμε την Ευρώπη από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των αγορών.

Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα γίνουν τον Ιούνιο του 2014 θα είναι αποφασιστική στιγμή για μια βαθιά αλλαγή. Φιλοδοξία μας είναι να τις αξιοποιήσουμε για να ανοικοδομήσουμε την Ευρώπη. Οι γάλλοι κομμουνιστές ανέλαβαν αυτό το καθήκον στο 36ο συνέδριό τους. Ας εργαστούμε για την εύρεση εναλλακτικών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να ενισχύσουμε το ΚΕΑ στην κατεύθυνση που έχει χαράξει το Humanifesto του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Η ομάδα εργασίας για τη γεωργία του ΚΕΑ έχει ορίσει τον οδικό της χάρτη. Ως απάντηση στα διατροφικά σκάνδαλα προτείνει το αίτημα για υγιεινά τρόφιμα, απαλλαγμένα από κάθε είδους κερδοσκοπικό εγχείρημα.

Οραματιζόμαστε την αναγνώριση του δικαιώματος της διατροφικής κυριαρχίας κάθε λαού. Ενάντια στις πολιτικές της υποταγής στον καπιταλισμό, εμείς, οι λαοί της Ευρώπης, αναζητούμε τη δική μας πορεία. Στο Συνέδριο της Μαδρίτης, θα τεθεί το ζήτημα της κατάρτισης ενός προγράμματος για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Τροφίμων και Γεωργίας και της προώθησης ενός αναπτυξιακού μοντέλου που θα ενθαρρύνει τη γεωργία των μικρών παραγωγών, θα εξασφαλίζει αξιοπρεπείς απολαβές σε όσους παράγουν υγιεινά τρόφιμα και θα αποτελεί την απαρχή της μετάβασης στην οικολογική γεωργία.

Αυτή είναι η τολμηρή αλλά αισιόδοξη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε – να δώσουμε στην ανθρωπότητα τη δυνατότητα να τρέφεται αξιοπρεπώς.

Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης

1 Το παρόν κείμενο, που γράφτηκε για το περιοδικό transform!, βασίζεται σε διάλεξη που έδωσε στις 5 Ιουλίου 2013 ο Χαβιέ Κομπέν στο Θερινό Πανεπιστήμιο του ΚΕΑ στο Πόρτο.