Η κατάταξη της εταιρείας Μέρσερ για το 2010 σχετικά με την ποιότητα ζωής δείχνει ότι η αυστριακή πρωτεύουσα, η Βιέννη, είναι το καλύτερο μέρος να ζει κανείς στον κόσμο. Σε κριτικές γίνεται η παρατήρηση ότι τα κριτήρια βάσει των οποίων έγινε η έρευνα επιλέχθηκαν από πληροφορίες αντλημένες από εκπατρισμένους και δεν εστιάζουν στη ζωή του μέσου βιεννέζου εργαζόμενου. Παρ’ όλα αυτά, οι βιεννέζοι πολιτικοί αποδίδουν αυτό το αποτέλεσμα στις πολιτικές τους και ζητούν την αναγνώριση που τους αντιστοιχεί.

Σύμφωνα με την Eurostat, η Αυστρία (και η Ολλανδία) απολαμβάνουν τους χαμηλότερους δείκτες ανεργίας στην ΕΕ. Η Βιέννη έχει διαφορετική δομή από την υπόλοιπη χώρα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 40% του πληθυσμού της πόλης δεν έχει γεννηθεί στην Αυστρία. Τα γερμανικά δεν είναι η μητρική τους γλώσσα. Στην πρωτεύουσα, το 82% εργάζεται στον τομέα των υπηρεσιών, το 18%, περίπου σε παραγωγικούς τομείς και μερικοί κάνουν αγροτικές εργασίες.

Η Βιέννη είναι διαφορετική

Η Βιέννη έχει κυβερνηθεί από τους σοσιαλδημοκράτες για σχεδόν 100 χρόνια, με εξαίρεση την περίοδο του αυστριακού φασισμού στα μέσα της δεκαετίας του 1930 και την περίοδο που κυράρχησαν οι ναζί από το 1938 έως το 1945. Το 1994, ο Μίχαελ Χόιπλ, βιολόγος στο επάγγελμα, ανέλαβε τη θέση του δημάρχου από τον Χέλμουτ Τσιλκ, ειδικευμένο στην πολιτική επικοινωνία. (Μετά το θάνατό του, αποκαλύφθηκε ότι ο Τσιλκ είχε υπάρξει πληροφοριοδότης της κομμουνιστικής Τσεχοσλοβακίας, όταν ήταν ακόμη δημοσιογράφος.) Ο διάδοχός του, Χόιπλ, βρίσκεται στο αξίωμα τα τελευταία 16 χρόνια και είναι ο δήμαρχος με τη μακρύτερη θητεία από το 1945. Λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση της οικονομικής κρίσης του 2008, το κοινό περίμενε με αγωνία τα αποτελέσματα των εκλογών της πρωτεύουσας. Το 2009, ο δείκτης ανεργίας στη Βιέννη ήταν στο 7,5 % (χρησιμοποιώντας τη μέθοδο μέτρησης της Ευρωπαϊκης Ένωσης LFC). Το 2010 έπεσε ελαφρώς.

Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 10 Οκτώβρη, του 2010. Ο Χόιπλ και οι σοσιαλδημοκράτες κέρδισαν. Ψήφισε το 67% του εκλογικού σώματος, που είναι σχετικά υψηλή συμμετοχή, συγκρινόμενη με αυτή σε εκλογικές αναμετρήσεις άλλων δυτικοευρωπαϊκών πρωτευουσών. Επτά κόμματα και κάποιες μειονοτικές ομάδες πήραν μέρος στις εκλογές. Τα μεγάλα κόμματα είναι οι σοσιαλδημοκράτες (SPÖ, 44,3%, 49 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο– έχασαν 7 έδρες σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές και την απόλυτη πλειοψηφία που είχαν πριν), ακολουθούμενοι από το δεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ, 25,77%, 14 έδρες), τους συντηρητικούς (ÖVP, 13,9%, 13 έδρες – 5 έδρες λιγότερες), τουςΠράσινους (DIEGRÜNEN, 12,6%, 11 έδρες– έχασαν 3) και τους κομμουνιστές (ΚPÖ 1,1%).

Περισσότερα για το υπόβαθρο

Ο μεγάλος νικητής ήταν το Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ). Πήρε τη δεύτερη θέση, ενώ οι «συνήθεις ύποπτοι», οι σοσιαλδημοκράτες και οι συντηρητικοί, είχαν σημαντικές απώλειες. Ένας στους τέσσερις βιεννέζους ψηφοφόρους θέλησε να ενδυναμωθεί το FPÖ, το κόμμα που έγινε διεθνώς γνωστό υπό τον πρώην πρόεδρό του Γιοργκ Χάιντερ.

Για να μαθευτούν περισσότερα για το κοινωνιολογικό υπόβαθρο αυτού του ανησυχητικού αποτελέσματος, το Φόρουμ για την Κοινωνική Δικαιοσύνη (μια ένωση αριστερών δημοσιογράφων, διανοουμένων και ακτιβιστών) προσκάλεσε τον Γκίντερ Όγκρις, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Κοινωνική Έρευνα και Συμβουλευτική, το οποίο ειδικεύεται σε εκλογικές αναλύσεις, να μιλήσει για το θέμα. Σπούδασε Στατιστική της Κοινωνιολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ινστιτούτο του προσφέρει συμβουλευτική σε αυστριακούς πολιτικούς. Ο Όγκρις είναι σύμβουλος του SPÖ.

Ακολουθεί τμήμα της ομιλίας του στις 27 Οκτώβρη του 2010, στο Άμερλινγκ Χάουζ της Βιέννης:

Αποτελέσματα

Από το 2001 έως το 2005, το FPÖ βρισκόταν στο 3-5%. Το καλοκαίρι του 2005 έφτασεστο 14%, το 2010 πήρε σχεδόν 26%.

Στις εργατικές συνοικίες Φλόριντσντορφ, Ντονάουσταντ, Ζίμερινγκ και Φαβορίτεν, οι “κόκκινοι” (δηλαδή οι σοσιαλδημοκράτες) κατάφεραν να κρατήσουν την πρώτη θέση, αλλά με μεγάλη δυσκολία, καθώς το επονομαζόμενο (από τους ΝewYorkTimes) φασιστικό FPÖ τους ακολουθούσε κατά πόδα.

Το FPÖ δεν το ψήφισαν κυρίως νέοι, αλλά σχετικά μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι της εργατικής τάξης, σε κοινωνική και πολιτική κατάθλιψη. Ο όρος «κατάθλιψη» εδώ υποδεικνύει την έλλειψη προοπτικών που συνεδητοποιούν οι άνθρωποι της εργατικής τάξης ότι αντμετωπίζουν τα παιδιά τους. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πρώην ειδικευμένοι εργαζόμενοι, των οποίων το επίπεδο ζωής πέφτει. Μέχρι την ηλικία των 35 ως 37 χρόνων απολάμβαναν καλούς, σταθερά αυξανόμενους μισθούς, αλλά μετά αυτό σταμάτησε και δεν υπήρχε πιθανότητα για αυτούς να εξελιχθούν περαιτέρω. Από το 1970 έως το 2010, το γυναικείο εργατικό δυναμικό αυξήθηκε κατά ένα εκατομμύριο. Οι Βιεννέζες δεν δείχνουν ιδιαίτερη προσήλωση σε κάποιο κόμμα.

Σε απόλυτους αριθμούς το αποτέλεσμα των σοσιαλδημοκρατών (SPÖ) παρέμεινε το ίδιο: πήραν 322.000 ψήφους. Το SPÖ έχασε τις ψήφους των εργαζομένων χωρίς απολυτήριο δευτεροβάθμας εκπαίδευσης, δηλαδή της αυστριακής εργατικής τάξης που πριν ήταν η πολιτική βάση του.

Το ÖVP (συντηρητικοί χριστιανοδημοκράτες) έχασε προς το FPÖ άντρες άνω των 60, αλλά κέρδισε στις νεότερες γυναίκες. (Αυτό το κόμμα, με το ισχυρό καθολικό υπόβαθρο, τα βρίσκει πάντα δύσκολα στην πρωτεύουσα, ενώ έχει σημαντική πολιτιστική επιρροή στην αυστριακή επαρχία.)

Οι Πράσινοι δεν πήραν ψήφους από γηραιότερους και συνταξιούχους άνω των 60. Όμως, ήταν εξίσου δημοφιλείς με τους «κόκκινους» στους νέους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα στους φοιτητές. Από αυτή τη σκοπιά, είναι σαφώς πολιτικά απερίσκεπτο από πλευράς του SPÖ να μειώσει τη χρηματοδότηση για τα πανεπιστήμια. Στη Βιέννη μένουν 150.000 ψηφοφόροι που βρίσκονται σε επαγγελματική σχέση με τα πανεπιστήμια, των οποίων ο αριθμός θα μπορούσε επίσης να είναι αποφασιστικός. Αλλά αυτή η σημαντική και μεγάλη κοινωνική ομάδα έχει αγνοηθεί έως τώρα.

Οι μετανάστες ως βασική κοινωνική ομάδα

Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, η νέα βασική κοινωνική ομάδα που στηρίζει το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα (SPÖ) αποτελείται από τους μετανάστες, τους «νέους Αυστριακούς». Τα τελευταία χρόνια, οι πολιτογραφήσεις έχουν μειωθεί εξαιτίας του φόβου που αναπαράγεται από τη Δεξιά, γεγονός που είναι βέβαια τελείως αντιπαραγωγικό για το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα.

Περιέργως, υπάρχουν διάφορες νέες κοινωνικές ομάδες του εργαζόμενου πληθυσμού που δεν έχουν αναγνωριστεί από τους σοσιαλδημοκράτες ως αποφασιστικές εκλογικές δυνάμεις. Για παράδειγμα, στην Αυστρία υπάρχουν 400.000 άνθρωποι που εργάζονται για τρεις μόνο εταρείες διανομής φαγητού. Καλύπτουν υλικοτεχνικές θέσεις εργασίας που δεν θα μπορούσαν να εξαχθούν στην Κίνα. Είναι ενδιαφέρον ωστόσο ότι το ÖGB, η Αυστριακή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, δεν έχει ακόμη κατανοήσει αυτή τη σημαντική κοινωνικοπολιτική δύναμη.

Ερμηνεύοντας το γεγονός ότι το SPÖ είχε σχετικά καλά αποτελέσματα σε περιοχές κατοικίας ανώτερων κοινωνικών τάξεων, θα μπορούσε να λεχθεί ότι το κόμμα έχει γίνει πιο «αστικό». Έχει ξεκάθαρα ανέβει στη μεσαία τάξη, εξέλιξη συγκρίσιμη με αυτή του Εργατικού Κόμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Συμπεράσματα

Ο Γκίντερ Όργκις πρότεινε να εξαχθούν τα εξής πέντε συμπεράσματα από τα αποτελέσματα των εκλογών στη Βιέννη, το 2010:

•Τα παιδιά της εργατικής τάξης πρέπει να έχουν περισσότερες ευκαιρίες για εκπαίδευση και εργασία. Καθώς η κοινωνία της πληροφορίας είναι ένα σχέδιο του μέλλοντος, οι πολιτικοί θα πρέπει να το προωθήσουν και να το χρησιμοποιήσουν με σωφροσύνη.

•Πρέπει να ενταθεί η πολιτική δουλειά στα δημόσια έργα στέγασης, σε εργατικές συνοικίες της Βιέννης (τα περίφημα Gemeindebauten, χτισμένα κατά κύριο λόγο από διάσημους αρχιτέκτονες στις αρχές του 20ού αιώνα).

•Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η στενότερη συνεργασία μεταξύ του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και των συνδικάτων. Δεν είναι αρκετό να προσφέρονται νομικά σεμινάρια και σεμινάρια σχετικά με τεχνικές παρουσίασης και διαπραγμάτευσης. Τα συμβούλια εργασίας οφείλουν να μπορούν να εξελίξουν την πολιτική σκέψη και συνειδητοποίηση.

•Το ήμισυ του εκλογικού σώματος παραμελείται: οι γυναίκες. Σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1970, ο αριθμός των εργαζόμενων γυναικών έχει αυξηθεί τρομερά, αλλά πολλές από αυτές είναι εγκλωβισμένες σε δουλειές με χαμηλούς μισθούς ή ημιαπασχόληση (ο μέσος γυναικείος μισθός στην Αυστρία είναι κατά 27% χαμηλότερος από το μέσο ανδρικό μισθό – από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μόνο η Μάλτα έχει μεγαλύτερη διαφορά μισθών μεταξύ των δύο φύλων). Αυτό σημαίνει ότι τα αυστριακά συνδικάτα έχουν μεγάλο έργο και πολλή δουλειά μπροστά τους.

•Η διαδικασία ένταξης των μεταναστών πρέπει να προχωρήσει. Ο αριθμός των πολιτογραφήσεων πρέπει να αυξηθεί, αφού οι νέοι Αυστριακοί είναι συνήθως ψηφοφόροι των σοσιαλδημοκρατών.

Κάθε εκτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων πρέπει να διακρίνει μεταξύ των κοινωνιολογικών αιτιών και των βραχυπρόθεσμων κινήτρων που βρίσκονται πίσω από την απόφαση κάθε ψηφοφόρου. Συχνά αυτές οι αποφάσεις επηρεάζονται έντονα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτοί που χαράσσουν τις πολιτικές πρέπει να γνωρίζουν ότι η κατανόηση των κειμένων από τους ψηφοφόρους έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.

Οι κυρίως εθνικιστές ψηφοφόροι του Κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) έχουν μια τελείως διαφορετική, στρεβλή θα μπορούσε να πει κανείς, αντίληψη για την πολιτική. Η κατανόηση της πολιτικής από μέρους τους, του τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει, είναι αντιφατική.

Το κύριο πρόβλημα των σοσιαλδημοκρατών δείχνει να είναι η έλλειψη μιας συνεκτικής αφήγησης και η εμφανής απουσία ενός καλώς ορισμένου πολιτικού στόχου.

Η Αριστερά δεν είναι σε θέση να εξηγήσει στον εργαζόμενο πληθυσμό τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Δεν είναι ακόμη σε θέση να ορίσει το πολιτικό της σχέδιο για το μέλλον και να εξηγήσει αυτό το σχέδιο στο εκλογικό σώμα. Επιπλέον, η ιδέα της σύγχρονης κοινωνίας της πληροφορίας δεν έχει ακόμη φτάσει στην αυστριακή πολιτική.

Συνολικά, η εντύπωση του Όργκις για την πολιτική στην Αυστρία είναι ζοφερή. Εφόσον τα συμπεράσματά του βασίζονται σε στέρεα δεδομένα, καλά θα κάνουμε να τα πάρουμε στα σοβαρά.

Πολιτικό συμπέρασμα

Εφόσον οι σοσιαλδημοκράτες απέτυχαν να πάρουν την απόλυτη πλειοψηφία, σχημάτισαν συνασπισμό με το ασθενέστερο κόμμα των Πράσινων. Η επικεφαλής τους Μαρία Βασιλάκου έγινε αντιδήμαρχος. Είναι ελληνίδα μετανάστρια, γλωσσολόγος και τώρα υπεύθυνη για το κυκλοφοριακό και την αστική ανάπτυξη. Είναι πρώτη φορά που μια Αυστριακή κατέχει τόσο υψηλή πολιτική θέση, ένα σημαντικό βήμα προς τα μπροστά. Αλλά τώρα όλοι θέτουν το ερώτημα: Γιατί οι Πράσινοι σταμάτησαν να ασκούν κριτική στη βιεννέζικη πολιτική για το περιβάλλον; Έχουν εξημερωθεί ή μήπως έχουν φιμωθεί;

Οι αυστριακοί πολιτικοί που θέλουν να προωθήσουν αλλαγές μπορούν να αξιοποιήσουν την κατάσταση μιας και οι επόμενες εκλογές (για τον κυβερνήτη της επαρχίας της Κάτω Αυστρίας) θα γίνουν το 2013. Όπως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, οι τιμές των τροφίμων έχουν ανέβει στην Αυστρία. Πρόσφατα η τιμή του αερίου ανέβηκε στη Βιέννη κατά 9%. Κατά καιρούς, εμφανίζονται φήμες στον τύπο ότι ο δήμαρχος Χόιπλ είναι πιθανό να μην κάνει πλήρη θητεία, εξαιτίας προβλημάτων υγείας που δεν είναι ασυνήθιστα σε μια οινοπαραγωγό χώρα. Σε αυτή την περίπτωση θα τον διαδεχθεί η Ρενάτε Μπράουνερ, η οποία έτσι θα γίνει η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Βιέννης. Αν κυβερνηθεί έξυπνα, η Βιέννη θα παραμείνει εξαίρετικό μέρος για να ζει κάποιος και όχι μόνο πλούσιοι εκπατρισμένοι.  

Μετάφραση: Βέρα Αρμένη