Ο Κλάους Ερνστ, συμπρόεδρος του κόμματος DieLINKE, προσπάθησε να εξηγήσει τα πενιχρά αποτελέσματα του κόμματός του στις περιφερειακές εκλογές της Γερμανίας στις 27 Μαρτίου (3,1% στη Ρηνανία-Παλατινάτο, 2,8% στη Βάδη-Βιρτεμβέργη) και το διψήφιο ποσοστό ανόδου των Πρασίνων μετά τη θερμή προεκλογική εκστρατεία με επίκεντρο την πυρηνική πολιτική, λόγω της καταστροφής στη Φουκουσίμα, κατά την οποία το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης είχε περάσει στο περιθώριο. Όπως είπε, «αν τα πάντα έχουν μολυνθεί από ραδιενέργεια, ακόμα και ο ελάχιστος μισθός δεν βοηθάει».

Αυτό είναι αλήθεια. Ακόμα και η παγκόσμια οικονομική κρίση, που εξακολουθεί να προκαλεί σημαντικά προβλήματα και έχει οδηγήσει ορισμένα κράτη στα όρια της χρεοκοπίας και την Ευρωζώνη σχεδόν στην κατάρρευσή της, συζητιέται λιγότερο από την πυρηνική καταστροφή στην Ιαπωνία, 9.000 χιλιόμετρα μακριά από την Ευρώπη. Πρόκειται για την παγκοσμιοποίηση στην πιο απτή της μορφή: αλυσίδες τροφοδοσίας και εμπορίου, οικονομικές συναλλαγές και μετανάστευση, πολιτισμικές ανταλλαγές, διαδίκτυο και κινητά τηλέφωνα, για να μην αναφέρουμε τις επίσημες συναντήσεις των G-8, των G-20 κ.λπ. έχουν δημιουργήσει όχι μόνο μια εικονική εγγύτητα, αλλά και μια απολύτως πραγματική. Και τώρα, υλικά μολυσμένα από ραδιενέργεια, μέσα σε κοντέινερ, θα μπορούσαν να διανεμηθούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Μήπως το κοντέινερ –το σύμβολο και το όχημα της παγκοσμιοποίησης– πρέπει να καταργηθεί και μήπως είναι απαραίτητο, μετά την απελευθέρωση των τελωνείων και των ελέγχων ασφαλείας των επιβατών να εγκαθιδρυθούν νέοι έλεγχοι για τη ραδιενέργεια; Πού βρίσκονται τα όρια της παγκοσμιοποίησης; Η απάντηση είναι: Στη φύση, όπως είχε εξηγήσει προφητικά ο Φρίντριχ Ένγκελς στη Διαλεκτική της φύσης: «Ας μην κολακευόμαστε, όμως, υπερβολικά για τις νίκες του ανθρώπου επί της φύσης. Για κάθε τέτοια νίκη η φύση παίρνει την εκδίκησή της. […] Έτσι, σε κάθε μας βήμα θυμόμαστε ότι σε καμία περίπτωση δεν κυβερνάμε τη φύση […] αλλά ότι εμείς, με σάρκα, αίμα και νου, ανήκουμε στη φύση και υπάρχουμε μέσα της […]». Αν οι παραγωγικές και οι καταστροφικές δυνάμεις αναπτυχθούν αρκετά –και αυτό έχει συμβεί στην πυρηνική εποχή–, η οικονομική ορθολογικότητα μεταμορφώνεται όχι απλώς σε ανορθολογικότητα, αλλά σε καταστροφές.

Η σημασία της φύσης και της σχέσης μας μαζί της αναβαθμίζεται. Μέχρι τώρα, τα κόμματα προσπαθούσαν να αναδεικνύουν μόνο την «οικονομική τους αποδοτικότητα»· για παράδειγμα, το SPD κέρδισε με αυτή τη φιλοδοξία τις περιφερειακές εκλογές στο Αμβούργο, το Φεβρουάριο του 2011. Αυτό σημαίνει συνήθως έναν αδυσώπητο οπορτουνισμό στην οικονομική πολιτική. Η ορθολογικότητά του συνίσταται στην εξυπηρέτηση ισχυρών ομάδων του κεφαλαίου και τον εξευμενισμό των μέσων ενημέρωσης που τους ανήκουν. Η αποδοτική οικονομική επίδοση μετριέται με τα ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας ή μιας περιφέρειας. Αυτή ήταν η αντίληψη ενός μεγάλου συνασπισμού, την οποία συμμερίζονταν και ορισμένα μέλη της LINKE: Τα οικονομικά προβλήματα της εποχής μας μπορούν να αντιμετωπιστούν με την ανάπτυξη ή μάλλον με την «επιτάχυνση της ανάπτυξης». Έτσι, ο συντηρητικός-φιλελεύθερος συνασπισμός στη Γερμανία είχε να βγάλει από το καπέλο του και ένα νόμο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης. Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί λογοκλοπή αφού, όπως και ο προηγούμενος υπουργός Άμυνας της κυβέρνησής της, την ίδια λογοκλοπή έχει διαπράξει και η Άνγκελα Μέρκελ. Εις βάρος ποιου, όμως; Της αριστερής κυβέρνησης του Λούλα στη Βραζιλία, που είχε θέσει σε εφαρμογή ένα «πρόγραμμα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης», με μεγάλη οικονομική επιτυχία, αν και με καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες.

Στο μεταξύ, οι Πράσινοι υπόσχονται «πράσινη» και βιώσιμη ανάπτυξη με το «Πράσινο Νιου Ντιλ», ό,τι κι αν καταλαβαίνει κανείς μ’ αυτό. Η LINKE –αν και όχι ομόφωνα– επιμένει στην αναγκαιότητα της ανάπτυξης, με την προϋπόθεση να είναι ισορροπημένη και οικονομική από πλευράς πόρων. Προφανώς, η ανάπτυξη παραμένει η ιδεολογική και πολιτική άγκυρα που προσφέρει σταθερότητα σε μια κοινωνία η οποία, όπως έγραψε τη δεκαετία του 1950 ο Γκίντερ Άντερς, «εργάζεται ακατάπαυστα για την παραγωγή της (ίδιας της) καταστροφής της» και πιστεύει ότι μπορεί να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερους πόρους και ενέργεια, δηλαδή μέσω της ανάπτυξης, μέχρι να έρθει το τέλος.

Ωστόσο, είναι αυτό καν δυνατόν;

Πρέπει να διατηρούμε τις αμφιβολίες μας, γιατί «Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα», όπως εκείνα που ζωγράφισε ο Φρανθίσκο Γκόγια στα Καπρίτσια του. Έχει συμβεί κάτι που δεν υπήρχε στα σχέδια κανενός σεναρίου της κυρίαρχης οικονομίας: Πρώτον, η κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος μετά την πανωλεθρία με τα δάνεια υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ και τη χρεοκοπία της τράπεζας Lehman. Χλευασμός και περιφρόνηση για τη θεωρία των αποτελεσματικών –επειδή ακριβώς έχουν γίνει νεοφιλελεύθερες– χρηματοπιστωτικών αγορών. Στη συνέχεια, ήρθαν οι καταρρεύσεις στην πραγματική οικονομία και η τεράστια άνοδος του κρατικού χρέους, που έκανε την Ευρωζώνη να τρέμει. Η ελπίδα ήταν ότι το πρόβλημα της οικονομίας θα μπορούσε να λυθεί με την παροχή τεράστιων ποσών από τα κρατικά ταμεία. Πρόκειται για μια παρανόηση που καλούνται να την πληρώσουν ακριβά εκείνοι ακριβώς που δεν μπορούν να είναι αρκετά κινητικοί ώστε να «βελτιστοποιήσουν» τη φορολόγησή τους μέσω της εξαγωγής κεφαλαίων, ξεφεύγοντας δηλαδή από την εθνική τους φορολογία. Όμως, η οργή που προκαλείται από τη φοροαποφυγή και τις απάτες ή από την οικονομική και κοινωνική αδικία επισκιάζεται από τα ουρλιαχτά του οικολογικού συναγερμού.

Έχουμε συνηθίσει τόσο τους συναγερμούς που θα μπορούσαμε εύκολα να συνεχίσουμε τον «ύπνο της λογικής» μας. Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη ενσωματωθεί ως σχεδόν αναπόφευκτη μοίρα στην καθημερινότητά μας. Είναι γνωστό ότι τα προϊόντα καύσης ή τα ορυκτά καύσιμα παραμένουν στην ατμόσφαιρα της Γης για περίπου 120 χρόνια και τη θερμαίνουν. Υπεύθυνοι είναι οι νόμοι της φύσης. Όταν χρησιμοποιηθούν, τα αποθέματα καυσίμων παύουν να είναι διαθέσιμα για δεύτερη χρήση. Έχουν χαθεί ως καύσιμα, αλλά κατά τη διαδικασία της καύσης τους οι χρήσιμοι υδρογονάνθρακες έχουν μετατραπεί σε δηλητηριώδες διοξείδιο του άνθρακα. Στη φύση τίποτα δεν χάνεται –έτσι λένε τα αξιώματα της θερμοδυναμικής–, αλλά, μέσω μιας μη αναστρέψιμης διαδικασίας, η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα προκαλεί την κλιματική καταστροφή, με τις δευτερογενείς και τις τριτογενείς της συνέπειες, για τις οποίες προειδοποιούν οι κλιματολόγοι: Πλημμύρες και περίοδοι ξηρασίας σε περιοχές που δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν, λιώσιμο των παγετώνων και εξαφάνιση των πολικών πάγων, «ασυνήθιστα καιρικά φαινόμενα». Ο καύσωνας στη Ρωσία το καλοκαίρι του 2010 στοίχησε περίπου 55.000 ανθρώπινες ζωές, όπως μας λένε οι ασφαλιστές στους ετήσιους ισολογισμούς τους.

Στο σημείο αυτό μπορούμε να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τον πίνακα πολλαπλασιασμού του κόστους στην κλιματική καταστροφή και να αποφασίσουμε με οικονομικό ορθολογισμό αν πρέπει να επιτρέψουμε στην κλιματική αλλαγή να συνεχίσει με ευκολία την πορεία της και τις ζημιές που προκαλεί ή αν πρέπει να λάβουμε προληπτικά μέτρα για να την εμποδίσουμε. Η αρχή της πρόληψης απορρέει απευθείας από την ανακολουθία που επισημαίνει με έμφαση ο Χανς Γιόνας στο έργο του Η αρχή της ευθύνης ανάμεσα στο χωρικό και το χρονικό πεδίο των πράξεών μας, η οποία μεγαλώνει με την οικονομική ανάπτυξη και με τη γνώση για τις συνέπειες των πράξεών μας. Αυτή η ασυμφωνία οδηγεί στο παράδοξο ότι, όπως και η οικονομία, η γνώση μας μεγαλώνει και επεκτείνεται γεωμετρικά, αλλά ότι, από την άλλη, μπορούμε να γνωρίζουμε όλο και λιγότερα για τις πιθανές παρενέργειες που θα έχουν οι εμπρόθετες ενέργειές μας στο χρόνο και το χώρο. Ο Γιούργκεν Χάμπερμας περιέγραψε την κατάσταση αυτή ως «νέα πολυπλοκότητα». Η αρχή της πρόληψης στην πολιτική απορρέει από τη φιλοσοφική αρχή της ευθύνης. Η αρχή της πρόληψης αμφισβητείται. Κανείς δεν τη θεωρεί παράλογη, αλλά τα συμπεράσματα που μπορούν να αντληθούν από αυτήν αμφισβητούνται και αυτό θα συμβαίνει όσο επικρατεί η πεποίθηση/πρόληψη ότι τα περισσότερα προβλήματα του κόσμου μπορούν να λυθούν με την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας. Όσοι θέλουν να ενισχύσουν τη σημασία της αρχής της πρόληψης πρέπει να εναντιωθούν στην ορθολογικότητα που παρουσιάζεται ως μοναδική επιλογή και στη δογματικότητα της οικονομίας ως επιστήμης, αγωνιζόμενοι ενάντια στις ομάδες πίεσης που τοποθετούν το βραχυπρόθεσμο κέρδος πάνω από τη μακροπρόθεσμη πρόβλεψη. Η πιθανότητα μιας καταστροφής ως συνέπεια αυτής της ορθολογικότητας έχει απωθηθεί. Έτσι, η μεταστροφή των ορθολογικών προτύπων δράσης σε μια συνολική ανορθολογικότητα έχει εξαφανιστεί από τον ορίζοντα της σκέψης και της δράσης μας.

Αυτό δεν φαίνεται στο τέλος της αλυσίδας των ορυκτών καυσίμων, με την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, αλλά ήδη από την αρχή της, στο ανορθολογικό αποτέλεσμα μιας αυστηρά ορθολογικής δράσης, με την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων. Επίσης, στο σημείο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα καταστροφών. Η διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού τον περασμένο χρόνο, μετά από έκρηξη στην πλατφόρμα άντλησης DeepwaterHorizon, επανέφερε στο προσκήνιο τους τεράστιους κινδύνους που ενέχει η άντληση του λεγόμενου «μη συμβατικού» πετρελαίου από τα βάθη του ωκεανού, όταν πια το «συμβατικό» πετρέλαιο έχει αρχίσει να λιγοστεύει. Έτσι, η εποχή των ορυκτών καυσίμων, που άρχισε με το κάρβουνο και τη Βιομηχανική Επανάσταση στα τέλη του 18ου αιώνα, έχει αρχίσει να μένει από καύσιμα. Πρόκειται για μια επανάσταση, είτε γίνεται αντιληπτή ως τέτοια είτε όχι. Τα καύσιμα και τα συστήματα μετασχηματισμού ή χρήσης τους, που αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη της νεωτερικής και της μετανεωτερικής εποχής, εξαντλούνται ή γίνονται ξεπερασμένα. Ο φορντικός ή μεταφορντικός πολιτισμός των ορυκτών καυσίμων χάνεται. Ωστόσο, δεν θα πέσει χωρίς μάχη. Φονικοί πόλεμοι διεξάγονται με έπαθλο την πρόσβαση στα υπολείμματα των αποθεμάτων και τον επηρεασμό της αγοράς και των τιμών τους, στο Ιράκ και τη Λιβύη, στο Δέλτα του Νίγηρα και το Σουδάν.

Για μεγάλο διάστημα επικρατούσε η αντίληψη ότι διάδοχος της εποχής του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ήταν η πυρηνική εποχή. Ο τρόμος της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945 χάραξε βαθιά στη μνήμη της ανθρωπότητας την τρομακτική καταστροφική δύναμη της πυρηνικής ενέργειας. Ωστόσο, καλλιέργησε επίσης την ψευδαίσθηση ότι, μετά τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πανίσχυρη αυτή ενέργεια θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στον κόσμο με τη μορφή των «ατόμων της ειρήνης». Το σύμβολο της πρώτης Παγκόσμιας Έκθεσης μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις Βρυξέλλες το 1958, ήταν το «Ατόμιουμ», ένα μοντέλο ατόμου από κρύσταλλο σιδήρου, μεγεθυσμένο 165 δισεκατομμύρια φορές και 102 μέτρα σε ύψος. Μπορούσε κανείς να ανέβει στο άτομο με κυλιόμενες σκάλες, ήταν εξημερωμένο και χρήσιμο για τους ανθρώπους... Στη Γερμανία, αυτή η ατομική αισιοδοξία βρήκε το κεντρικό της όργανο στο περιοδικό DasAtomzeitalter (Η ατομική εποχή). Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1960 υπάρχει όλο και περισσότερος σκεπτικισμός για τον αυξανόμενο αριθμό πυρηνικών αντιδραστήρων και το διαρκώς οξυνόμενο πρόβλημα της απόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων.

Η ασφαλής απόθεση εμπίπτει στην αντίληψη της πρόληψης, μια αρχή που συμφωνήθηκε να είναι δεσμευτική στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, καθώς και στην Περιβαλλοντική Νομοθεσία της ΕΕ. Μόνο έτσι μπορεί να κλείσει ο πυρηνικός κύκλος από την εξόρυξη του ουρανίου μέχρι την τελική αποθήκευση των χρησιμοποιημένων ράβδων: Το ουράνιο εξορύσσεται από το φλοιό της Γης και στη συνέχεια εμπλουτίζεται με τέτοιον τρόπο ώστε η πυρηνική ενέργεια να μπορεί να μετατραπεί με ελεγχόμενο τρόπο σε θερμική ενέργεια. Αυτή, με τη σειρά της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κινήσει ατμοτουρμπίνες και έτσι, έμμεσα, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτό που βλέπουμε επίσης εδώ είναι ότι, σύμφωνα με τον πρώτο νόμο της θερμοδυναμικής, τίποτα δεν χάνεται πραγματικά. Οι χρησιμοποιημένες ράβδοι του πυρηνικού καυσίμου παραμένουν και πρέπει να αποθηκευτούν με ασφάλεια για περισσότερο από δέκα χιλιάδες χρόνια. Η εναπόθεσή τους σημαίνει την απόλυτη απομόνωση από τη φυσική διάβρωση και την ανθρώπινη επαφή. Το ότι αυτό είναι αδύνατον να γίνει για τριάντα χρόνια, πόσο μάλλον για δέκα χιλιάδες, φάνηκε στην καταστροφή της Φουκουσίμα. Αν ο πυρηνικός κύκλος κλείσει, αυτό γίνεται μέσω μιας έκρηξης με έκλυση πυρηνικής ενέργειας. Ο κύκλος κλείνει με μια καταστροφή και αυτό είναι που καθιστά τόσο επικίνδυνη την πυρηνική τεχνολογία.

Φουκουσίμα. Ένα όμορφο όνομα για ένα μεγάλο ατύχημα της ανθρώπινης ιστορίας και εντελώς διαφορετικό από το «Χιροσίμα, αγάπη μου», σε ένα σκηνικό υπερβολικά φρικτό για ερωτικές ιστορίες, όπου τα πάντα έχουν μολυνθεί από ραδιενέργεια. Μένει να δούμε αν η φρίκη της Φουκουσίμα θα σταθεί ικανή να ανοίξει τα μάτια των ανθρώπων. Αυτό δεν έγινε ούτε με το Τσερνομπίλ. Θα γίνει με τη Φουκουσίμα; Ο πρόεδρος Ομπάμα ανακοίνωσε προκλητικά τη δημιουργία νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, για λόγους ενεργειακής πολιτικής. Η Τουρκία σχεδιάζει την κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων, ακόμα και σε περιοχές με υψηλή σεισμικότητα. Η Νότια Κορέα δεν θεωρεί ότι υπάρχει λόγος να σταματήσει την κατασκευή των 14 πυρηνικών σταθμών που έχει σχεδιάσει και να μην διπλασιάσει σχεδόν την ενεργειακή της απόδοση, από τα 18,4 στα 35,9 γιγαβάτ μέχρι το 2024. Εκτός από τη βιομηχανία αυτοκινήτων, οι πυρηνικοί σταθμοί θα καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες για την κατασκευή ημιαγωγών και πλοίων, που στηρίζουν την εξαγωγική επίθεση της Νότιας Κορέας. Τα πυρηνικά εργοστάσια ως εμπόρευμα –τα συμβόλαια για την αγορά, την πίστωση, τη χρήση και τη συντήρηση καλύπτουν από τρεις έως τέσσερις δεκαετίες– έχουν μικρή ζωή, όμως οι συνέπειες της παραγωγής και της χρήσης του εμπορεύματος ενός πυρηνικού σταθμού θα βαραίνουν την ανθρώπινη κοινωνία για την υπόλοιπη ιστορία της, για την ακρίβεια για περισσότερο από δέκα χιλιάδες χρόνια (ο χρόνος ημιζωής του πλουτώνιου 239 είναι 24.110 χρόνια, δηλαδή μια περίοδος διπλάσια από αυτή που έχουμε διανύσει από τις απαρχές της πρώιμης ιστορίας της Μεσοποταμίας, πριν από 11.000 χρόνια).

Εκείνοι που υποστηρίζουν την πυρηνική ενέργεια ξέρουν τι κάνουν;

Στη Γερμανία, μετά την καταστροφή στην Ιαπωνία, η κυβέρνηση της Μέρκελ αμφισβήτησε επανειλημμένα την πυρηνική ενέργεια, ενώ ένα χρόνο νωρίτερα είχε καταργήσει το νόμο για το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών, που είχε υιοθετήσει η προηγούμενη κόκκινη-πράσινη κυβέρνηση, με μια απόφαση για την παράταση της λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών στη Γερμανία. Τώρα, ωστόσο, η λειτουργία των πιο παλιών αντιδραστήρων αναστέλλεται για τρεις μήνες, ώστε να ελεγχθεί η ασφάλειά τους. Η εξέταση θα συνοδευτεί από τη σύσταση επιτροπής δεοντολογίας. Στην Ευρώπη, και τα 143 πυρηνικά εργοστάσια που υπάρχουν θα ελεγχθούν για την αντοχή τους. Ο υπουργός Οικονομίας Μπρίντερλε αποκάλυψε τι πιστεύει για αυτή την απόφαση η κυβέρνηση, σε μια συνάντηση με την BDI, την Ένωση Γερμανών Βιομηχάνων. Σύμφωνα με τα πρακτικά, ο Μπρίντερλε «επισήμανε στις εξηγήσεις του ότι με την προοπτική των επικείμενων περιφερειακών εκλογών, ασκούνται πιέσεις στην πολιτική και γι’ αυτό οι αποφάσεις δεν είναι πάντα λογικές». Σαν πραγματικό πρότυπο οικονομικού ανθρωπάριου, ο Μπρίντερλε διαθέτει ευφυΐα που δεν του επιτρέπει να αναλογιστεί για μια στιγμή τα επόμενα 24.000 χρόνια, αλλά μόνο το συμβούλιο που βρίσκεται μπροστά του. Είναι μια αξιοθρήνητη μορφή, που έχει αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να πιστεύει ότι είναι σε θέση να συλλάβει την κατάλληλη ενεργειακή πολιτική για το μέλλον. Αυτό ισχύει γενικά για την οικονομική αποδοτικότητα: Οι αποδοτικές ενεργειακές πολιτικές εξυπηρετούν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των εταιρειών ενέργειας. Αντίθετα από τις ελπίδες και τις υποσχέσεις των Μπρίντερλε όλων των χωρών, η πυρηνική ενέργεια δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα, τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το αέριο. Αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα που πρέπει να πάρουμε από την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα, που ήρθε να επιβεβαιώσει τα σχεδόν λησμονημένα ή απωθημένα μαθήματα του Τσερνομπίλ και του Χάρισμπουργκ. Το διεθνές λόμπι της πυρηνικής ενέργειας εξακολουθεί να αρνείται, και η πολιτική το ακολουθεί, ίσως για το λόγο που αναφέρει ο Χέρμαν Σέερ όταν μιλάει για την «ενεργειακή αρχή», στο βιβλίο του που εκδόθηκε λίγο πριν από το θάνατό του, τον Οκτώβριο του 2010. «Σε όλα τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα, η πυρηνική τεχνολογία είναι μια “τεχνολογία διπλής χρήσης”. Η κατασκευή πυρηνικών όπλων είναι αδιανόητη χωρίς υποδομή πυρηνικής τεχνολογίας. […] Η εγκατάλειψη της χρήσης πυρηνικής ενέργειας θα σήμαινε ότι θα έπρεπε να υλοποιηθεί και ο αφοπλισμός από τα πυρηνικά όπλα». Τα πυρηνικά εργοστάσια δεν τρομοκρατούν επειδή είναι ωρολογιακές βόμβες, αλλά επειδή αποδεικνύουν την τεχνογνωσία και τη δυνατότητα κατασκευής της πυρηνικής βόμβας. Αλλιώς, γιατί εμποδίζεται το Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικό σταθμό;

Το ενεργειακό μοντέλο που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες, με τον άνθρακα, το πετρέλαιο, το αέριο και το άτομο στον πυρήνα του, πρέπει να εγκαταλειφθεί το συντομότερο δυνατόν. Ωστόσο, είναι δύσκολο να βρεθούν διέξοδοι τόσο βιαστικά. Φυσικά, εναλλακτική λύση θα μπορούσαν να αποτελούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όμως, για να γίνει πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν αρκεί να αντικατασταθούν τα καύσιμα, αλλά και τα συστήματα μετασχηματισμού της ενέργειας και ο τρόπος ζωής και παραγωγής που τα συνοδεύει, πρέπει δηλαδή να μετασχηματιστούν οι κοινωνικές σχέσεις και η σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Η ηλιακή ενέργεια και η οικονομία της αλληλεγγύης θα μπορούσαν να γίνουν οι ακρογωνιαίοι λίθοι για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα.

Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης