Η συνέντευξη που ακολουθεί, με τον Ντέμπε Μούσα Ντέμπελε, μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου του ΠΚΦ και συντονιστή του ΠΚΦ στο Ντακάρ, παραχωρήθηκε στις Ρόζα Μουσάουι και Σαντάλ Ντελμά στο Παρίσι το Σεπτέμβριο του 2010.

Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία η παγκόσμια κρίση δεν έχει ακόμα επιλυθεί. Είχε, δε, απτές συνέπειες στο κοινωνικό πεδίο, ιδίως στην Αφρική. Ποιο είναι το πλαίσιο εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Ντακάρ;

Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Ντακάρ θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της επιδείνωσης της κρίσης, όχι μόνο στη Σενεγάλη, αλλά στις περισσότερες αφρικανικές χώρες. Για περισσότερο από τριάντα χρόνια βιώνουμε διάφορες όψεις αυτής της κρίσης, η οποία μας επιβλήθηκε τόσο από το διεθνές πλαίσιο όσο και από την αμέλεια και την παραίτηση ορισμένων αφρικανών ηγετών.

Η εξέγερση που έγινε πρόσφατα στη Μοζαμβίκη εξαιτίας της πείνας μάς θυμίζει ότι το πρόβλημα των τροφίμων παραμένει οξύ στην Αφρική. Στην Ευρώπη αντιμετωπίζετε συχνά το πρόβλημα της μετανάστευσης, που είναι υποτίθεται λαθραία και παράνομη. Αυτό οφείλεται στην αναπτυξιακή κρίση της Αφρικής: μαζική ανεργία των νέων, κρίση στην εκπαίδευση. Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται με τα προγράμματα που μας επιβλήθηκαν, τα οποία έχουν επιφέρει λιτότητα στους προϋπολογισμούς, αποδιάρθρωση των κρατικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, εμποδίζοντας την οικονομική ανάπτυξη και τη μείωση της ανεργίας. Κατά συνέπεια, η φτώχεια έχει αυξηθεί. Πάνω από τις μισές αφρικανικές χώρες ή, μάλλον, περισσότερος από το μισό πληθυσμό της Αφρικής ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Αυτό δεν γίνεται τόσο αισθητό σε εμάς, γιατί υπάρχουν «δίκτυα ασφαλείας» στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένες οι αφρικανικές κοινωνίες. Ωστόσο, παραμένει το γεγονός ότι ο κόσμος έχει αρχίσει να αναγνωρίζει πως τα προγράμματα που έχουν επιβληθεί στην Αφρική δεν έχουν επιδεινώσει μόνο το πρόβλημα της ανεργίας, αλλά ιδίως το πρόβλημα της φτώχειας – όχι μόνο στις αγροτικές περιοχές, αλλά και στα αστικά κέντρα. Στο ίδιο το Ντακάρ, χωρίς να υπολογίζουμε τα περίχωρά του, υπάρχουν οικογένειες που το εισόδημά τους τους επιτρέπει μόνο ένα γεύμα την ημέρα.

Επομένως, αυτό το Φόρουμ θα πραγματοποιηθεί σε εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον. Υπάρχουν πολιτικές επιπτώσεις;

Εφόσον οι άνθρωποι δεν δέχονται πια να κάνουν ό,τι τους λένε, έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται μορφές αντίστασης, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η ενεργή πολιτική συμμετοχή έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και οι άνθρωποι δεν ανέχονται πλέον να τους κοροϊδεύουν. Δεν θέλουν πια να τους επιβάλλονται «λύσεις» που επιδεινώνουν τα προβλήματά τους. Σήμερα και κάθε μέρα σε όλη τη Σενεγάλη γίνονται αυθόρμητες διαδηλώσεις ενάντια στις αποφάσεις της κυβέρνησης, στο Ντακάρ ή σε τοπικό επίπεδο, αποφάσεις μιας κυβέρνησης που αδυνατεί να χειριστεί την κατάσταση, εξαιτίας των περιορισμών στον προϋπολογισμό σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, την υγεία, τις αποχετεύσεις ή το δημόσιο φωτισμό. Για παράδειγμα, σε κάθε περιοχή της Σενεγάλης γίνονται καθημερινά διακοπές ρεύματος. Έφυγα από το σπίτι μου μέσα στο σκοτάδι, επειδή η κυβέρνηση είναι ανίκανη να καλύψει τις ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα· οι υπηρεσίες στα νοσοκομεία χειροτερεύουν διαρκώς· στην εκπαίδευση γίνονται αλλεπάλληλες απεργίες, επειδή η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να ικανοποιήσει τα αιτήματα των καθηγητών για καλύτερες συνθήκες και περιβάλλον εργασίας. Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο θα πραγματοποιηθεί το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ. Πιστεύουμε ότι είναι ώρα να εντείνουμε την αντίσταση ενάντια σε αυτές τις καταστροφικές πολιτικές που μας επιβάλλονται από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα – και να αυξήσουμε επίσης τις πιέσεις προς την κυβέρνηση, που αντί να αναλάβει τις ευθύνες της λειτουργεί σαν συνεργός τους.

Γι’ αυτό ελπίζουμε ότι το Φόρουμ θα αποτελέσει αφορμή για την αύξηση της ενεργοποίησης των πολιτών και την ενίσχυση της σύγκλισης των κοινωνικών κινημάτων και των πολιτικών κομμάτων, γιατί έχουμε προοδευτικά κόμματα που αγωνίζονται για να επιτύχουν διαφορετικές πολιτικές και προτείνουν εναλλακτικές λύσεις. Θα είναι μια καλή ευκαιρία να δούμε κατά πόσο η σύγκλιση ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα και τα κοινωνικά κινήματα μπορεί να διασφαλίσει το μετασχηματισμό που επιδιώκουμε.

Κάνετε λόγο για αντίσταση στη λιτότητα των προϋπολογισμών, αλλά συχνά μιλάτε και για αντίσταση στον ιμπεριαλισμό. Τι σημαίνει «αντίσταση στον ιμπεριαλισμό» σε μια χώρα σαν τη Σενεγάλη, πενήντα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της;

Μέχρι τώρα, ο λόγος των δυτικών χωρών προς την Αφρική ήταν αλαζονικός, συγκαταβατικός και διδακτικός. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη διοργάνωση των εκλογών. Οι δυτικές χώρες ορίζουν τα κριτήρια, στέλνουν τους παρατηρητές τους για να διαβεβαιώσουν ότι «όλα πήγαν καλά» ή ότι «οι εκλογές δεν διεξήχθησαν σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα» – σύμφωνα με τα δικά τους πρότυπα. Έτσι, εξακολουθούν να μας υποδεικνύουν πώς να συμπεριφερόμαστε, πώς να διεξάγουμε τις εκλογές μας, τι σημαίνει δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα και ποιες πολιτικές να εφαρμόσουμε. Ισχυρίζονται ότι αυτό γίνεται για να ενταχθούμε στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Κατά την άποψή μου, όλα αυτά είναι ενδείξεις ιμπεριαλισμού – πολύ διαφορετικές από τις στρατιωτικές παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, η παρέμβαση των Γάλλων για να σωθεί ο Ιντρίς Ντεμπί ή οι στρατιωτικές τους βάσεις στην Αφρική, που βρίσκονται εδώ για να μας υπενθυμίζουν ότι, ενώ γενικά είμαστε ανεξάρτητοι, η Γαλλία εξακολουθεί κατά έναν τρόπο να είναι το αφεντικό σε πολλές αφρικανικές χώρες. Επιπλέον, υπάρχει και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός.

Ο Ομπάμα δεν άλλαξε ουσιαστικά την εικόνα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, αν και η εκλογή του είχε δημιουργήσει αυτή την ελπίδα.

Πολλοί Αφρικανοί πίστευαν ότι με τον Ομπάμα η Αμερική θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο βλέπει την αφρικανική ήπειρο, τις σχέσεις της με αυτή και ότι θα υπήρχε μια σημαντική ροή κεφαλαίων προς την Αφρική. Στην πραγματικότητα, δεν έχει αλλάξει τίποτα! Αντιθέτως, ο Ομπάμα, για παράδειγμα, συνεχίζει το Σχέδιο Africom (AfricaCommand) του Τζορτζ Μπους, το οποίο περιλαμβάνει την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων στην Αφρική, με πρόφαση την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ενδυνάμωση του στρατού των αφρικανικών χωρών. Προσπαθεί να το κάνει αυτό επειδή ο Μπους δεν μπόρεσε να βρει κάποια χώρα για να εγκαταστήσει τέτοιες βάσεις. Οι περισσότερες χώρες είπαν όχι στον Μπους. Ωστόσο, ο Ομπάμα συνέχισε το πρόγραμμα και χρησιμοποιεί τις αφρικανικές του «ρίζες» για να το πουλήσει ευκολότερα. Εντούτοις, μέχρι στιγμής οι χώρες συνεχίζουν να αντιστέκονται στο Africom. Επιπλέον, ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Αφροαμερικανοί και οι αφροαμερικανικές οργανώσεις αντιτίθενται στο πρόγραμμα και λένε ότι δεν καταλαβαίνουν γιατί ο Μπαράκ Ομπάμα επιμένει στην προσπάθεια να το πουλήσει. Έτσι, σε ό,τι μας αφορά, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Συνεχίζουνναπαρεμβαίνουνπαντού. ΘέλουνναδιαμελίσουντοΣουδάν. Τις προάλλες, άκουσα στο ραδιόφωνο τη Χίλαρι Κλίντον να λέει: «Προετοιμάζουμε τους κατοίκους του Σουδάν για ένα δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση». Και πρόσθεσε: «Και γνωρίζουμε» (η Χίλαρι Κλίντον το λέει αυτό!) «ότι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα θα είναι η απόσχιση». Έχει ψηφίσει ήδη. Και έχει κάνει τους κατοίκους του Σουδάν να ψηφίσουν υπέρ της απόσχισης του Νότου από την υπόλοιπη χώρα!

Επομένως, υπάρχει αύξηση της αμερικανικής δραστηριότητας στην ήπειρο, ιδιαίτερα μετά τη συρρίκνωση του πεδίου δράσης της Γαλλίας. Ακούγονται επίσης πολλά για μαζική άφιξη θυγατρικών κινεζικών εταιρειών. Πρόκειται, άραγε, για μια νέα μορφή ιμπεριαλισμού ή ο τρόπος που κάνουν τα πράγματα είναι διαφορετικός;

Στο βαθμό που μας αφορά, όσα λένε οι δυτικοί για το νέο κινεζικό ιμπεριαλισμό δεν είναι παρά ο τρόπος τους να πουν: «Τα συμφέροντά μας απειλούνται από την εμφάνιση της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας κ.λπ. Ας υπερτονίσουμε λοιπόν την κινεζική απειλή».

Τον κίτρινο κίνδυνο…

Ο κίτρινος κίνδυνος, έστω και αν δεν τολμούν να το ονομάσουν έτσι, είναι ακριβώς αυτό, ένας τρόπος να κάνουν καχύποπτους τους Αφρικανούς. Ωστόσο, πρόκειται για ένα είδος λόγου που στην πραγματικότητα ενισχύει τη συνεργασία Κίνας και Αφρικής, επειδή ο κόσμος θα πει: Ποιοι είναι αυτοί για να μας κάνουν κήρυγμα και να μας προειδοποιούν; Ξαφνικά όλοι θέλουν το καλό μας! Από πότε; Συνεργαζόμαστε μαζί τους από το 15ο αιώνα όταν μας είχαν δούλους; Τι έχουν κάνει ως τώρα για μας; Μόνο πολιτικές περιφρόνησης, συγκαταβατικότητας και αλαζονείας! Και τώρα μας προειδοποιούν για τους άλλους; Αν το δούμε ρεαλιστικά, από πού προέρχονται οι στρατιωτικές βάσεις στην Αφρική; Από δυτικές χώρες –τη Γαλλία και τη Βρετανία– και τώρα θέλουν να εγκαταστήσουν βάσεις εδώ και οι Αμερικανοί. Ποιος ελέγχει τους κύριους τομείς της οικονομίας μας; Αυτοί! Ιδίως μέσω των προγραμμάτων προσαρμογής και των επακόλουθων ιδιωτικοποιήσεων – οι περισσότερες εταιρείες που ανήκαν στον κρατικό ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα έχουν αγοραστεί από το ξένο κεφάλαιο και, πλέον, οι περισσότεροι από τους κεντρικούς τομείς της οικονομίας μας ανήκουν στους Ευρωπαίους. Αν και είναι αλήθεια ότι έχουν αρχίσει να έρχονται Κινέζοι, ωστόσο δουλεύουν στις υποδομές – γέφυρες και δρόμους. Απ’ όσο ξέρω, οι Κινέζοι δεν έχουν αγοράσει ούτε μια ενεργή αφρικανική εταιρεία.

Όσον αφορά το ζήτημα της νεοαποικιακής λεηλασίας, πώς θα μπορούσε σήμερα η Αφρική να πάρει πίσω τους πόρους της;

Ήμασταν πάντα αντίθετοι στις ιδιωτικοποιήσεις και λέγαμε ότι, όποια κι αν είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, η Αφρική πρέπει να διατηρήσει τους πόρους της και να τους χρησιμοποιήσει με σύνεση. Πρώτα απ’ όλα, θα τους πάρουμε πίσω, δηλαδή θα ακυρώσουμε τις πολιτικές ιδιωτικοποίησης που μας έχουν επιβληθεί από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Αυτό αποτελεί κεφαλαιώδες αίτημα. Επιπλέον, αυτό λέμε όταν μιλάμε στους πολιτικούς. Επειδή ένα κράτος έχει «σκοντάψει» με κάποιον τρόπο ή αντιμετωπίζει προβλήματα, αυτό δεν σημαίνει ότι η λύση είναι απαραίτητα η ιδιωτικοποίηση. Μπορούμε να δούμε ότι δεν αποδίδει κι έτσι θα πάρουμε πίσω τους πόρους μας.

Αλλά τότε, πώς θα πρέπει να τους χρησιμοποιήσουμε; Σίγουρα, η ήπειρος θα συνεχίσει να πουλάει ορισμένες πρώτες ύλες. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αμέσως τα πάντα. Ωστόσο, πρέπει να στρεφόμαστε όλο και περισσότερο στην επιτόπια μετατροπή αυτών των πρώτων υλών. Πιστεύουμε ότι η διαπεριφερειακή συνεργασία θα μας επιτρέψει να έχουμε ένα πεδίο όπου θα είναι εφικτή η πραγματοποίηση βιώσιμων πολιτικών εκβιομηχάνισης, η οποία θα μας βοηθήσει να μετατρέπουμε οι ίδιοι τις πρώτες ύλες μας, παράγοντας υπεραξία και θέσεις εργασίας!

Κάνατε λόγο για τις καταστροφικές συνέπειες της δομικής προσαρμογής. Πώς βλέπετε την προοπτική μιας καλύτερης εκπροσώπησης της Αφρικής στους διεθνείς οργανισμούς;

Πρώτον, ακόμα και αν δώσουν ορισμένους μικρούς ρόλους στις αφρικανικές χώρες, αυτό δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Στην πράξη είναι αμελητέο. Δεύτερον, οι Αφρικανοί που θα βρεθούν εκεί θα είναι εκείνοι που έχουν αποδεχτεί τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Επομένως, δεν θα υπερασπιστούν διαφορετικές πολιτικές. Τρίτον, όσο αυτά τα θεσμικά όργανα υποστηρίζουν πλήρως τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία, το γεγονός ότι θα έχουν μερικούς αφρικανούς αντιπροσώπους δεν αλλάζει και πολλά, εφόσον οι οικονομικές πολιτικές θα παραμένουν ίδιες, πολιτικές που βασίζονται στην ιδιωτικοποίηση, το ελεύθερο εμπόριο, την απολύτως ελεύθερη κυκλοφορία του κεφαλαίου και την ελαστικότητα της αγοράς εργασίας. Όσο η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ παραμένουν οι κύριοι φορείς αυτής της ιδεολογίας, η τοποθέτηση λίγων Αφρικανών παραπάνω εκεί δεν έχει νόημα. Σε ό,τι με αφορά, δεν έχει νόημα να το συζητάμε.

Μιλήσατε για την ανάγκη να τονιστούν οι εναλλακτικές λύσεις. Μπορεί η Αφρική, επειδή ακριβώς είναι το πρώτο θύμα του καπιταλιστικού συστήματος, να γίνει και το κύριο πεδίο επινόησης εναλλακτικών λύσεων;

Φυσικά! Ακόμα και στο αφρικανικό επίπεδο, ακόμα και στο επίπεδο εκείνων που παίρνουν τις αποφάσεις. Η Αφρική έχει ήδη αποφασίσει τη δημιουργία μιας Αφρικανικής Κεντρικής Τράπεζας, μιας Αφρικανικής Νομισματικής Ένωσης και μιας Αφρικανικής Τράπεζας Επενδύσεων, σε τρεις διαφορετικές αφρικανικές πρωτεύουσες. Ο Ζαν Πινγκ, πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης και πρώην υπουργός Εξωτερικών του Μπόνγκο στην Γκαμπόν, ο οποίος όμως τώρα, εξαιτίας της κρίσης, αρθρώνει ένα σχεδόν πολεμικό λόγο, δήλωσε (παραθέτω από μνήμης): «Γνωρίζουμε ότι η καπιταλιστική αγορά δεν μπορεί να επιλύσει τα πάντα και ότι κανείς δεν πρέπει πια να επιβάλλει πολιτικές στην Αφρική. Η Αφρική δεν πρέπει πια να δέχεται να της επιβάλλονται, πρέπει να ανακτήσει την ελευθερία της και να επιλέξει αυτό που προτιμάει, καθώς και τους συνεργάτες της». Το γεγονός ότι η δήλωση αυτή προέρχεται από τον Ζαν Πινγκ είναι εξαιρετικά σημαντικό. Εμείς λέγαμε πάντοτε ότι μια άλλη πολιτική είναι εφικτή. Κάποιοι άλλοι λένε, επίσης, ότι πρέπει να ελέγχουμε οι ίδιοι τους πόρους μας και να βάλουμε τέλος σε αυτή την πολιτική της αχαλίνωτης ιδιωτικοποίησης που μας έχει επιβληθεί. Η υποπεριφερειακή ολοκλήρωση θα μας επιτρέψει να μιλάμε με μια φωνή σε επίπεδο υποπεριφερειών αλλά ακόμα και σε επίπεδο ηπείρου. Αυτόμαςδίνειδιαπραγματευτικήδύναμη.

Στη συνέχεια, υπάρχει το πρόβλημα της κυριαρχίας στις προμήθειες τροφίμων. Δεν μιλάω για ασφάλεια, αλλά για κυριαρχία, επειδή η Αφρική μπορεί να θρέψει τον εαυτό της – με τον όρο να αλλάξουν οι τρέχουσες πολιτικές. Έχουμε παραγωγούς, ορισμένους συνεταιρισμούς παραγωγών, ιδίως στη Δυτική Αφρική, τη ROPPA (οργανώσεις αγροτών και παραγωγών στη Δυτική Αφρική), που είναι μέλος της ViaCampesina και έχει διαβεβαιώσει: «Μπορούμε να προμηθεύσουμε τρόφιμα όχι μόνο σε αυτή την υποπεριφέρεια, αλλά σε ένα μεγάλο τμήμα της Αφρικής. Ωστόσο, χρειαζόμαστε πολιτικούς που θα μας ακολουθήσουν, που είναι έτοιμοι να μας ακούσουν». Οι πολιτικοί έχουν αρχίσει να τους ακούν. Η κυβέρνηση της Σενεγάλης μιλάει για κυριαρχία στα τρόφιμα μέχρι το 2015· το ίδιο και η Νιγηρία… Ακόμα και η CEDΕAO (Οικονομική Κοινότητα Δυτικοαφρικανικών Κρατών), στο πρόγραμμά της κάνει λόγο για κυριαρχία στα τρόφιμα μέχρι το 2015 ή αργότερα, όπως και το Μάλι. Έτσι, υπάρχουν ιδέες που κερδίζουν έδαφος.

Υπάρχει επίσης το πρόβλημα της βιομηχανοποίησης. Ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι δεν μπορούμε να εξάγουμε μόνο πρώτες ύλες, οι τιμές των οποίων εξαρτώνται από κερδοσκόπους και από άλλες διακυμάνσεις – δεν παράγουν υπεραξία και δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας. Επιπλέον, ακόμα και για τις πρώτες ύλες που πουλάμε, πολύ συχνά δεν καρπωνόμαστε την πλήρη αξία τους, γιατί ένα μεγάλο κομμάτι πηγαίνει στους ενδιάμεσους. Γι' αυτό πρέπει να μετατρέπονται επιτόπου, ως μέρος της πολιτικής της κοινωνικοποίησης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε επίπεδο υποπεριφερειών. Στις δεκαπέντε χώρες της Δυτικής Αφρικής ζουν 300 εκατομμύρια κάτοικοι. Ακόμα και με όρους καπιταλισμού, πρόκειται για βιώσιμη αγορά. Αυτό είναι ένα πεδίο που επιτρέπει τη μετατροπή των προϊόντων μας.

Γίνεται έντονη συζήτηση σχετικά με την ανάγκη αυτόνομων αφρικανικών νομισμάτων, επειδή δεν είναι δυνατόν –όπως έχει δείξει όλη η ιστορία της ανάπτυξης– να αναπτυχθείς χρησιμοποιώντας το νόμισμα κάποιου άλλου. Στο επίπεδο της CEDΕAO, έχουν γίνει συζητήσεις για υποπεριφερειακό νόμισμα, αλλά η πολιτική αδράνεια έχει φρενάρει τη διαδικασία. Επιπλέον, ακόμα και μεταξύ των μελών του Συμβουλίου της Αφρικανικής Κεντρικής Τράπεζας, η κίνηση αυτή αναφέρεται ως αναγκαιότητα – επειδή δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε ξένα νομίσματα και, κυρίως, να υποτασσόμαστε στην ανωτερότητα του δολαρίου. Αν θέλουμε να πετύχουμε την ολοκλήρωση, πρέπει να έχουμε κοινό νόμισμα, που θα διευκολύνει το εμπόριο και τις συναλλαγές.

Το Κοινωνικό Φόρουμ θα γίνει στο UCAD (Πανεπιστήμιο Σεΐχη Άντα Ντιοπ). Ο χώρος είναι δυστυχώς γνωστός στο Παρίσι, επειδή εκεί έβγαλε το λόγο του ο Νικολά Σαρκοζί. Το γεγονός ότι το Φόρουμ θα γίνει στο ίδιο μέρος είναι μήπως ένας τρόπος αντιστροφής και απόρριψης της αποικιοκρατικής ιδεολογίας;

Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση για δύο λόγους: Πρώτον, φέτος είναι η πεντηκοστή επέτειος από την ανεξαρτησία ορισμένων (κυρίως γαλλόφωνων) χωρών, επέτειος που δεν θα ξεχαστεί το 2011. Δεύτερον, αναφερθήκατε στην ομιλία του Σαρκοζί στο Ντακάρ, μια ομιλία στην οποία απάντησαν αρκετοί Αφρικανοί με ένα βιβλίο, στο οποίο συνέβαλα και εγώ, με τίτλο L’ Afriquerépond à Sarkozy, Contrelediscour à Dakar (Η Αφρική απαντά στον Σαρκοζί, Ενάντια στην ομιλία τού Ντακάρ). Στο Ντακάρ σκοπεύουμε να αποτίσουμε φόρο τιμής στον ίδιο το σεΐχη Άντα Ντιοπ, στον Τομάς Σανκαρά και σε όλους εκείνους που, κατά τη γνώμη μας, έχουν συμβάλει στην αντίσταση, τόσο στο επίπεδο των ιδεών όσο και στο πολιτικό: στον Κουάμε Νκρούμαχ, τον Πατρίς Λουμούμπα, τον Αμίλκαρ Καμπράλ και άλλους. Αυτό καλύπτει όλους τους αγώνες – ενάντια στην αποικιοκρατία, για την ανεξαρτησία και τον παναφρικανισμό. Θέλουμε να φέρουμε κοντά αρκετούς αφρικανούς διανοούμενους που θα συζητήσουν γι’ αυτό το θέμα. Αυτή είναι, κατά τη γνώμη μας, η καλύτερη απάντηση στον Σαρκοζί, γιατί, πιστεύω ότι δεν γνωρίζει την Αφρική. Αν ήξερε λίγο την ιστορία της Αφρικής, θα γνώριζε ότι από το 15^ο αιώνα ο καπιταλισμός ενώνει αυθαίρετα τους Αφρικανούς, ενάντια στη θέλησή τους, αλλά πριν από αυτό ορισμένες αφρικανικές αυτοκρατορίες, όπως η αυτοκρατορία του Μάλι, είχαν ασκήσει ιδιαίτερη επιρροή, σε μια εποχή που η Ευρώπη βρισκόταν ακόμα στο Μεσαίωνα. Αυτό θα είναι ένα επιπλέον μάθημα για τον Σαρκοζί.

Οι χρονιές 2010 και 2011 θα είναι σημαντικές για την Αφρική και θα έχουν πολλές δυσκολίες. Ωστόσο, οι εκλογές σε όλες τις χώρες έχουν σημαδευτεί από την εμφάνιση ενώσεων πολιτών, που τώρα δεν σκοπεύουν να επιτρέπουν στους λακέδες που υπηρετούν τα συμφέροντα των αποικιοκρατικών δυνάμεων να τους επιβληθούν. Θα δούμε τις ενώσεις αυτές στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ;

Βέβαια! Το πρόβλημα της δημοκρατίας θα είναι ένα από τα κύρια σημεία που θα εστιαστούν οι δραστηριότητες – οι σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία των πολιτών, η επιλογή των αφρικανών ηγετών. Έχουμε προσέξει ότι, με τη νεοαποικιοκρατία, η πλειονότητα των αφρικανών ηγετών πιστεύουν ότι είναι περισσότερο υπόλογοι απέναντι στις δυτικές δυνάμεις και τους διεθνείς οργανισμούς απ’ ό,τι στους πολίτες που τους εξέλεξαν. Θέλουμε ηγέτες που να αισθάνονται υπεύθυνοι και υπόλογοι απέναντι στους πολίτες μας, όχι στη Δύση. Για το λόγο αυτόν, πρέπει να είναι άνθρωποι που θα ασπάζονται τις ιδέες που αντιπροσωπεύουν τα κοινωνικά κινήματα. Γι’ αυτό θέλουμε αυτό το στρογγυλό τραπέζι – για να συγκεντρώσουμε τους πολιτικούς αρχηγούς και τους ηγέτες των αφρικανικών οργανισμών ώστε να συζητήσουμε μαζί τους και να τους πούμε ότι πρέπει να υπηρετούν την Αφρική, εκείνους που τους έχουν εκλέξει και που τους εμπιστεύονται, όχι τον Σαρκοζί ή τον Ομπάμα, την Παγκόσμια Τράπεζα ή το ΔΝΤ.

Επιπλέον, θέλουμε να τονίσουμε την ανάγκη να διευρυνθεί η δημοκρατία, επειδή στη χώρα μας, όπως και σε άλλες, υπάρχουν μοναρχικές τάσεις. Ο Αμπντουλαγέ Ουάντε θέλει να τον διαδεχτεί ο γιος του – ο ίδιος το αρνείται, αλλά οι πράξεις του το επιβεβαιώνουν. Οι Σενεγαλέζοι έχουν πει ότι αυτό δεν θα συμβεί. Έκανε μια δοκιμή με τις δημοτικές εκλογές του 2009 – ήθελε να εκλεγεί ο γιος του δήμαρχος του Ντακάρ–, ωστόσο, οι ψηφοφόροι τον απέρριψαν μαζικά και υπέστη πραγματικά μεγάλη ταπείνωση. Είναι προφανές ότι αγωνιζόμαστε για να καμφθεί η τάση προς τη μοναρχία, να βαθύνει η δημοκρατία, να έχουμε ηγέτες που θα είναι υπόλογοι στο λαό και όχι στη Γαλλία ή τις Βρυξέλλες.

Πώς οραματίζεστε, σε διεθνές επίπεδο, τη σημασία του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ σε σχέση με την κρίση;

Νομίζω ότι το Φόρουμ θα πρέπει κατ’ αρχάς να δώσει στα κινήματα που συμμετέχουν σ’ αυτό τη δυνατότητα να κάνουν μια εκτίμηση του δεκαετούς αγώνα ενάντια στο νεοφιλελεύθερο σύστημα και να είναι υπερήφανα για τις νίκες που έχουν κερδίσει στο ιδεολογικό επίπεδο. Έχουμε πει ότι όλες αυτές οι πολιτικές της ιδιωτικοποίησης και της φιλελευθεροποίησης, οι πολιτικές της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝΤ και του ΠΟΕ μάς οδηγούν σε αδιέξοδο, στην καταστροφή της οικονομίας και του κοινωνικού ιστού. Τώρα το σύστημα βρίσκεται σε βαθιά κρίση και έχει φανεί ότι οι περισσότερες πολιτικές στις οποίες έχουμε αντιπαρατεθεί ήταν καταστροφικές, όπως ακριβώς είχαμε προβλέψει. Σε γενικές γραμμές, η διεθνής οικονομική κρίση έχει δείξει απλώς ότι τα θεμέλια του συστήματος ήταν σαθρά. Το Φόρουμ θα πρέπει να μας επιτρέψει να οξύνουμε την κριτική μας. Δεν πρέπει να επαναπαυθούμε, λέγοντας ότι είμαστε ικανοποιημένοι επειδή είχαμε δίκιο. Πρέπει να πάμε βαθύτερα, επειδή το σύστημα εξακολουθεί να ζει και πρόθεσή του είναι να ξεπεράσει τα προβλήματά του εις βάρος των λαών. Πρέπει να οξύνουμε την κριτική μας, κυρίως σε σχέση με τα προβλήματα που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Όλες οι πολιτικές για την έξοδο από την κρίση, η προσπάθεια να συνταχθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες με τους G8 ώστε να δημιουργηθούν οι G20, όλα αυτά τα ζητήματα πρέπει να επανεξεταστούν στο Φόρουμ του Ντακάρ. Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση, αλλά είναι ακόμα εδώ.

Δεύτερον, κατά τη διάρκεια του Φόρουμ πρέπει να δοθεί έμφαση σε όλους τους αγώνες ενάντια στο σύστημα, στο Βορρά και στο Νότο – σε όλους τους αγώνες ενάντια στον καπιταλισμό, αλλά και ενάντια στο ιμπεριαλιστικό σύστημα των απροκάλυπτων παρεμβάσεων και της καταδυνάστευσης των λαών. Πρέπει να δώσουμε φωνή σε όλα τα κινήματα, σε όλες τις οργανώσεις, στις διαφορετικές μεθόδους που αναπτύσσονται σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, να οικοδομήσουμε την αντίσταση ενάντια στο σύστημα και τον ιμπεριαλισμό.

Τρίτον, έχουμε πει ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Ωστόσο, έχουμε την ευκαιρία όχι μόνο να αποκαλύψουμε τη χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού συστήματος, αλλά και να κάνουμε προτάσεις για το ξεπέρασμα της κρίσης σε εθνικό, ευρωπαϊκό και αφρικανικό επίπεδο, αλλά και σε παγκόσμιο. Ποιες νέες πολιτικές, ποιοι νέοι θεσμοί πρέπει να δημιουργηθούν για να βγούμε πραγματικά από την κρίση – όχι για να σώσουμε τον καπιταλισμό, αλλά για να κάνουμε κάποια πρόοδο σε μια περίοδο μετακαπιταλιστικής μετάβασης. Πραγματικά πιστεύω ότι το Φόρουμ του Ντακάρ πρέπει να αρπάξει την ευκαιρία για να δώσει νέα ορμή στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ.

Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης